Wilgenboorder: herkennen en bestrijden van de plaag

Wilgenboorder herkennen

Er zijn duidelijke kenmerken waaraan volwassen motten en hun rupsen kunnen worden herkend. Het is belangrijk te voorkomen dat wilgenboorders (Cossus cossus) als een “alarmsignaal”, zelfs als er nog geen tekenen van rupsen zichtbaar zijn. Waar de volwassenen zijn, leggen ze meestal hun eieren.

Kenmerken en uiterlijk van volwassen wilgenboorders

• Kleur: bruin-grijs
• Tekeningen: zwarte dwarslijnen op de voorvleugels
• Spanwijdte: Mannetje tot 8 centimeter; vrouwtje tot 10 centimeter.
• Activiteit: tussen juni en juli
• ze zijn nachtdieren en verbergen zich overdag.
• talrijke “kleverige hoopjes” op de stammen, die tot 20 eitjes bevatten (in totaal ongeveer 700 eitjes per mot)
• Prefereert verzwakte bomen voor het leggen van eieren
• vooral wilgen, populieren en fruitbomen worden aangetast, vooral appel- en perenbomen

Kenmerken en uiterlijk van de jonge larven en rupsen

• Na het uitkomen boren de jonge larven zeer kleine gaatjes in de schors en trekken naar het binnenste van de boom.
• de kleefmassa lost gedeeltelijk op
• in het tweede jaar ontwikkelen de vraatzuchtige rupsen zich en boren zich kriskras door het bos.
• ontwikkelen zich vele, lange tunnelsystemen, die ze meestal van boven naar beneden maken
• Rups kleur: aanvankelijk vleeskleurig, later donkerrode rug met lichtere, geelachtige zijden; zwarte kop; nekschild bezaaid met donkere vlekken
• Lichaamsgrootte: tot 10 centimeter
• als rupsen blijven ze actief tot het vierde jaar, waarna ze zich meestal op de grond laten vallen om te verpoppen.

Typisch schadepatroon

• uitgehold hout, vooral op de stam
• Ovale of ronde voedertunnels tot 2 centimeter breed
• bij een zware aantasting kunnen de etende rupsen ’s nachts in de boom worden gehoord
• in de omgeving is vaak een intense houtazijngeur waarneembaar
• Rupsen vervoeren roodachtig gekleurd boorstof samen met hun uitwerpselen door de schorsopeningen naar buiten
• De toevoerleidingen worden vernietigd, zodat het gebladerte en de takken uitdrogen en afsterven.
• De bomen verliezen aan vitaliteit en de groei wordt verstoord.

Wilgenboorders onderscheiden van andere houtboorders

Naast de rupsen van de wilgenboorder tasten ook andere plantenplagen de genoemde boomsoorten aan. Het schadepatroon is in verschillende opzichten verwarrend gelijk. Sommige kenmerken laten een duidelijk onderscheid toe met de wilgenboorder.

Aziatische boktor (Anoplophora glabripennis)

Op het ALP (Asian Longhorned Beetle) is een van de gevaarlijkste houtetende plagen, maar valt vooral gezonde bomen aan. Een blik op de boorgaten laat toe hem te onderscheiden van wilgenboorders, omdat de kever de grove boorspanen in de tunnels bewaart. De pootloze rups, ongeveer 5 centimeter lang, heeft een bruin chitinekapsel op de borst.

Indien schade door de Aziatische boktor aan het bomenbestand wordt vastgesteld, moet de aantasting, in tegenstelling tot de wilgenboorder, worden gemeld aan het verantwoordelijke bureau voor natuurbehoud of groenvoorziening.

Grote populierenboktor (Saperda carcharias)

De grote populier of rolkever is een dagplaag die bij voorkeur voorkomt op populieren en wilgen. De boorgaten en voedseltunnels van de kever zijn ovaal. In tegenstelling tot de wilgenboorder zijn de rupsen van de populierboorder rond en bolvormig. Op de voorborst hebben ze een meervoudig gekorrelde voorplaat.

Kastanjeboorder (Curculio elephas)

De kastanjeboorder is een keversoort waarvan de rupsen zich bij voorkeur voeden met kastanjes en minder snel afdwalen naar wilgen en populieren. Hij is tussen de 6 en 10 millimeter lang zonder slurf en grijs-rood-goud van kleur. Het verschil met wilgenboorders ligt in de plaats waar ze zich vestigen. Ze kiezen de takken, die een maximale diameter van 10 centimeter hebben. Qua kleur zijn de pootloze larven meer roze dan rood en worden geel met zwarte vlekken naarmate ze ouder worden.

Wanneer moeten wilgenboorders worden bestreden?

Als een sterke, gezonde boom door de wilgenboorder is aangetast, kun je meestal met een gerust hart het verdere verloop volgen. In de regel hebben zij een sterk zelfregulerend systeem waardoor de wilgenboorders hun verlangen om hout te boren verliezen. De eierleggende motten weten dit en leggen er daarom zelden hun eieren. Omdat de rupsen tot vier jaar nodig hebben om zich te verpoppen en te ontwikkelen tot motten, is er geen jaarlijkse toename van vraatzuchtige nakomelingen te verwachten. Controle is daarom vaak niet nodig.

De situatie is anders voor bomen die door ouderdom of ziekte verzwakt zijn. Hier kan houtvoeding snel leiden tot uitholling en daaropvolgende dood. Maar niet alleen de rupsen zelf vormen een probleem; ook mogelijke nevenschade is een reden voor een snelle bestrijding. De boorgaten maken het makkelijk voor schimmelinfecties om zich te vestigen. Dit zijn meestal rotschimmels die zich graag verspreiden naar naburige planten. Zonder bestrijding kunnen schimmelinfecties de dood van grote groepen bomen en andere tuinplanten veroorzaken. Daarom is het bij oudere en verzwakte bomen belangrijk om een wilgenboorderplaag snel te bestrijden.

Bestrijding wilgenboorder

Een chemisch bestrijdingsmiddel tegen wilgenboorders is nog niet in de handel verkrijgbaar en mag niet worden gebruikt vanwege de gevolgen voor het milieu. Klimaat- en milieuvriendelijk, maar toch zeer effectief, zijn de volgende bestrijdingsmaatregelen, die in combinatie maximaal effect sorteren:

Snoeien

De eerste en belangrijkste stap bij een wilgenboorderplaag is het afsnijden van de aangetaste delen van de plant. In eerste instantie is het raadzaam om de schors waarop de kleverige substantie met de eieren zich bevindt, al uit te snijden. Alleen de schors verwijderen heeft vaak weinig zin, omdat de micro-eitjes op die manier maar voor een klein deel verwijderd kunnen worden. Het is beter om de schors met een scherp mes af te snijden.

Bij een uitgebreide aantasting kan een kettingzaag het verwijderen van de schors vergemakkelijken. Aangetaste takken worden afgeknipt met een takkenschaar. Als ze al uitgedroogd zijn, moet de snede recht in het gezonde gedeelte worden gemaakt. Afgesneden plantendelen moeten worden verbrand of weggegooid in een afsluitbare container om te voorkomen dat het ongedierte in de tuin terugkeert.

Spuiten met Quassia Zeepbouillon

U kunt gif gebruiken om de eieren, de rupsen en de volwassen wilgenboorders aan te pakken. Quassia zeep bouillon is gemakkelijk zelf te maken. Dit is een bitterhout dat een giftige werking heeft door contact met het ongedierte. Quassia is onder meer verkrijgbaar in apotheken. Dit is hoe het wordt gemaakt en hoe het wordt gebruikt:

• Week 250 gram Quassia-schaafsel in twee liter water gedurende twaalf uur.
• Breng na het weken de oplossing aan de kook en laat deze ongeveer 30 minuten sudderen.
• zeef dan het schaafsel en laat de bouillon achter.
• verdun het afkooksel met tien keer de hoeveelheid water
• Verwarm 500 gram zachte zeep in een liter water en laat het oplossen.
• Voeg opgeloste zachte zeep toe aan de verdunde bouillon.
• Breng de Quassia zachte zeepbouillon over in een spuitbus en besproei de aangetaste boom er royaal mee.
• Toepassingsfrequentie: om de dag gedurende tien tot 14 dagen
• Om de vijf dagen en aan het einde van de behandeling de zachte zeeplaag afspuiten met een tuinslang.

Let op: Nuttige insecten die waardevol zijn voor de natuur kunnen ook worden gedood bij contact met de bouillon. Quassia mag daarom alleen met voorzichtigheid en zorg worden gebruikt!

Spietsen

Sommige hobbytuinders zweren erbij, anderen vinden deze bestrijdingsmaatregel te onveilig of te duur: spietsen. Een lange draad wordt in de voedertunnels gestoken in de hoop de daar aanwezige wilgenboorderrupsen te spietsen.