Vuurdoorn: snoeien, vermeerderen en de mooiste variëteiten

Met zijn intens heldere bessen is de vuurdoorn een van de struiken die ook in de herfst en de winter nog kleur geeft aan parken of tuinen. Het blad blijft rijkelijk groen tijdens het koude seizoen.

Van de vuurdoorn (Pyracantha), zijn er ongeveer tien verschillende soorten die in verschillende landen voorkomen. De soort die in ons land veel voorkomt en in tuinen wordt aangeplant heet mediterrane vuurdoorn (Pyracantha coccinea). Er bestaan verschillende rassen en hybriden van, die vooral verschillen in vruchtkleur, maar ook in ziektegevoeligheid.

Vuurdoorn: bloem, oorsprong en eigenschappen

De groenblijvende, doornige struik behoort tot de rozenfamilie (Rosaceae) en de soorten ervan zijn verspreid van Zuidoost-Europa tot Zuidoost-Azië. De vuurdoorn wordt ook wel vuurstruik of vurige struik genoemd, wat te danken is aan zijn heldere vruchten. De groei van de overblijvende struik is dicht vertakt met spaarzame takken. Afhankelijk van de soort bereikt hij hoogtes van 2 tot 6 m, hoewel hij vanaf 5 m al een kleine boom wordt genoemd. Door zijn lange, puntige doornen is de vuurdoorn geschikt als verdedigingshaag om inbrekers weg te houden van het aangeplante terrein.

De middelgroene, glanzende bladeren staan afwisselend of in trossen en zijn eirond tot lancetvormig. De bladranden kunnen glad of gekarteld zijn, afhankelijk van de soort. De witte, tweeslachtige bloemen verschijnen van de lente tot het begin van de zomer en staan in parapluclusters op de twijgen van het vorige jaar. Zoals gebruikelijk bij de rozenfamilie zijn de bloemen radiaal symmetrisch en hebben ze vijf bloemblaadjes. Insecten zoals bijen genieten van de rijke bloei. De gesloten vruchten van de winterharde vuurdoorn rijpen in de herfst. Ze zijn rond en ter grootte van een erwt, en lijken op een miniatuur appel. Ze kunnen rood, oranje of geel zijn en hangen in trossen aan de scheuttoppen van het eenjarige hout. De vruchten hangen tot laat in de winter aan de doornstruik en worden dan door merels en andere vogels gegeten, omdat ze door de vorst niet meer zo zuur en hard zijn.

De mooiste vuurdoornsoorten

Hieronder presenteren wij de mooiste en populairste vuurdoornvariëteiten. Vooral de vruchtkleuren en de groeihoogten variëren. De gevoeligheid voor sleedoornschurft van alle volgende cultivars kan volgens de boomgaardinspectie als zeer laag tot laag worden geclassificeerd. Bovendien zijn de rassen ˈSoleil d’Orˈ en ˈRed Columnˈ niet erg gevoelig voor bacterievuur.

• Pyracantha coccinea Oranje gloed: De vuurdoorn ˈOrange Glowˈ, goed beoordeeld door de boswachter, wordt 250 tot 350 cm hoog en tot 250 cm breed. De betoverende bloemen verschijnen van eind mei tot begin juli. De vruchten zijn intens oranjegeel gekleurd.

• Pyracantha coccinea Rode Kolom: Dit ras wordt ongeveer 200 tot 300 cm hoog en tot 250 cm breed. De bloemen, die schitteren van eind mei tot juni, veranderen uiteindelijk in vuurrode vruchten die de naam vuurdoorn eer aan doen. ˈRed Columnˈ is ook beoordeeld als een goed ras.
• Pyracantha coccinea ˈSoleil d’Orˈ: Deze vuurdoorncultivar wordt ongeveer 175 tot 225 cm hoog en tot 150 cm breed. Van mei tot juni is hij versierd met witte, heerlijk geurende bloemen die rijpen tot heldergele vruchten die tot diep in de winter aan de struik hangen. Deze cultivar werd bij de houtkeuring als zeer goed beoordeeld.

Plant vuurdoorn

Vuurdoorn gedijt het best op een zonnige standplaats, maar lichte gedeeltelijke schaduw is ook prima. Hoe minder zon de struiken krijgen, hoe minder bloemen en vruchten ze produceren. De grond moet goed gedraineerd, voedzaam en humusrijk zijn – maar over het algemeen stelt de vuurdoorn geen hoge eisen. Hij is zeer geschikt voor hagen en specimenbeplanting, maar ook als vormsnoei, bijenweide en vogelvoeder.
De optimale tijd om te planten is van maart tot augustus. De struiken zijn meestal verkrijgbaar in containers en de kluit moet bij het planten niet te diep worden gezet. De vuurdoorn is ook zeer geschikt om in hagen te planten. Per meter haag moeten ongeveer drie planten worden geplant, twee zijn voldoende voor grotere exemplaren. Als de struik als solitair wordt gebruikt, moet hij op ongeveer 1,50 m afstand van andere planten worden geplant.

Tip: De vuurdoorn is ideaal om vogels te beschermen, omdat de doornen roofdieren zoals katten en marters ervan weerhouden naar het nest te klimmen.

Vuurdoorn in een badVuurdoorn kan ook in kuipen worden gekweekt. Hier kiest u best voor een eerder kleinblijvende variëteit zoals ˈSoleil d’Orˈ. In de winter moet de wortel in de pot worden beschermd tegen zeer lage temperaturen om schade te voorkomen. Hieronder wordt uitgelegd hoe vuurdoorn in potcultuur het best kan worden beschermd.

Verzorging van vuurdoorn: snoeien, bemesten en co.

Als de groenblijvende struik op de juiste plaats staat, heeft hij niet veel verzorging nodig. Er zijn echter de ziekten bacterievuur en schurft die van tijd tot tijd op de plant voorkomen. Dit kan worden voorkomen door resistente rassen te kiezen, matig te snoeien en de juiste locatie te kiezen.

Bewatering en bevruchten

De vuurdoorn heeft weinig water nodig en het substraat mag vrij droog zijn. De planten kunnen nog langere droge periodes verdragen, maar tijdens langdurige droge periodes is water geven noodzakelijk.

In het voorjaar moet de vuurdoorn stikstofhoudende mest krijgen om hem te helpen bloemen en vruchten te produceren. De voedingsstoffen worden aangebracht in de vorm van rijpe compost of organische meststof, zoals onze Plantura organische universele meststof. Dit heeft een evenwichtige NPK-verhouding en is zeer geschikt voor heesters. Bovendien wordt het bodemleven ondersteund door het hoge aandeel organische bronmaterialen.

Vuurdoorn sgeknipt

Voor de zeer snoeitolerante vuurdoorn is het geen probleem om elk jaar meerdere keren te snoeien. Zijn natuurlijke groeiwijze wordt eerder gekenmerkt door schaarse, uitgespreide takken, wat interessant is voor vogels en insecten, maar niet noodzakelijk esthetisch. Herhaald snoeien geeft de struik een compactere vorm en bevordert de vertakking. Snoeien in de nazomer helpt om de prachtige bessen bloot te leggen, die zich daarna weer verstoppen achter nieuw gegroeide scheuten. De vuurdoorn verdraagt ook een radicale snoeibeurt, maar die moet in februari plaatsvinden. Storende takken van natuurlijke vormen moeten in hun geheel worden verwijderd. Als een bewoond vogelnest in de struik wordt ontdekt, stel dan het snoeien uit tot een ander moment.

TipKnip de vuurdoorn direct na de bloei af – dit garandeert dat insecten en vogels volgend jaar weer van de bloem en de vruchten kunnen genieten.

Vuurdoorn bloeit niet: wat te doen?

Redenen voor gebrek aan bloei of geringe bloei kunnen bijvoorbeeld een slechte locatiekeuze of een te radicale snoei zijn. Als uw vuurdoorn in de schaduw staat, is het de moeite waard een andere standplaats te overwegen naar een zonnige plek. Omdat de vuurdoorn het meest bloeit op het hout van het voorgaande jaar, moet dit hout beslist niet in het voorjaar worden verwijderd – het is beter om direct na de bloei te snoeien. De vuurdoorn bloeit echter ook op korte scheuten van het overblijvende hout.

Vuurdoorn vermeerderen

De meest effectieve manier om vuurdoorn te vermeerderen is via stekken.

Stekken

De stekken worden eind juli tot september gesneden van licht houtachtige scheuten. Ze moeten een lengte hebben van ongeveer 15 tot 20 cm en een diameter van ten minste 5 mm. Daarna moeten de zachte bovenkant en de bladeren en doornen aan de basis worden verwijderd. Voor een betere beworteling is het de moeite waard ze te behandelen met een bewortelingspoeder. Vervolgens worden ze ongeveer 5 cm diep in een pot geplaatst met een substraatmengsel van gelijke delen stekgrond en zand of grind. De pot moet nu op een halfschaduwrijke plaats bij 12 tot 20 °C worden gezet en het substraat moet vochtig worden gehouden. Na ongeveer vier tot zes weken moet de beworteling hebben plaatsgevonden. Nadat zich voldoende wortels hebben gevormd en de plant goed uitloopt, kan hij buiten worden geplant.

Voor stekken kunt u het beste een turfvrij substraat gebruiken, zoals onze Plantura Biologische Kruiden- en Zaaigrond. Het zakt niet zo snel in als veengrond en is milieuvriendelijk.

Zaaien

Vermeerdering van de vuurdoorn door zaaien is ook mogelijk, maar vereist iets meer geduld. De zaden worden in de herfst of winter verzameld en vervolgens gemacereerd. Dit betekent dat ze in water moeten worden geweekt en vervolgens uitgewassen, zodat de pulp rond de zaden de kieming niet kan verhinderen of vertragen. Nu meteen zaaien. Het is ook belangrijk op te merken dat blootstelling aan koude nodig is om de kieming op gang te brengen. De kiemtijd bedraagt 12 tot 18 maanden.

Overwintering

De vuurdoorn is winterhard tot minstens – 20 °C en behoeft dus geen verdere bescherming in het koude seizoen. Het is echter verstandig om de groenblijvende heester in de winter in de schaduw te zetten als hij niet al op een schaduwrijke plek staat – want zonnige winterdagen en daaropvolgende vorst kunnen problemen veroorzaken voor het loof. De zon stimuleert de transpiratie van de bladeren, wat schade kan veroorzaken als gevolg van aanzienlijk koudere temperaturen.
In tegenstelling tot de vuurdoorn die in aarde is geplant, heeft de struik in een kuip al bescherming nodig. De beste manier om vorstschade te voorkomen is de plant te laten overwinteren op een lichte, koude maar vorstvrije plaats of tegen een beschutte huismuur te plaatsen. U kunt de pot ook bedekken met piepschuim en jutezakken en de grond bedekken met bladeren.

Is vuurdoorn giftig?

Zowat alle delen van de plant van de vuurdoorn zijn niet giftig, maar wel oneetbaar. De zaden in de vruchten zijn de enige delen die licht giftig zijn voor de mens. Voor honden en katten zijn ze echter geclassificeerd als zeer giftig. Het eten van rauwe vruchten kan bij mensen pas maag- en darmklachten veroorzaken nadat grotere hoeveelheden zijn geconsumeerd. Bij kleine kinderen treedt een lichte vergiftiging nog sneller op. Als de vruchten echter worden gekookt en de zaden door een zeef worden gehaald, kan het vruchtvlees worden gebruikt als een uitstekende fruitig-zoete spread.

Als u nu nog meer zin hebt in kleur in uw tuin, kunt u nog meer inspiratie opdoen in ons artikel over kleurrijke planten in de winter.