De mispel wordt tegenwoordig zelden in onze tuinen aangetroffen. We laten u kennismaken met de beste mispelvariëteiten en geven tips en trucs voor het planten en verzorgen van mispels.
De mispel (Mespilus germanica |), ook wel echte of gewone mispel of stenen bol genoemd, was wijdverspreid in Europa in de Middeleeuwen. In de afgelopen eeuwen is het echter steeds meer vergeten en zelden gevonden in onze tuinen. Wild fruit wordt nog vaker gevonden op boomgaarden of op akker- en wegranden.
Mispel: bloei, oorsprong en kenmerken
De mispel behoort tot de plantenclan van de afvalvruchtenfamilie (Pyrinae) in de rozenfamilie (Rosaceae). In tegenstelling tot wat de Latijnse naam doet vermoeden, komt het oorspronkelijk niet uit Europa, maar uit West-Azië en de Kaukasus. Van daaruit werd het door de Romeinen naar Midden- en Zuid-Europa vervoerd. Hoewel de winterharde fruitboom in de Middeleeuwen heel gewoon en populair was, is hij tegenwoordig bij bijna niemand bekend. De mispel heeft een hoge sierwaarde en vormt zeer aromatische, appelachtige vruchten die verwerkt kunnen worden tot smakelijke producten zoals jam, gelei of chutneys.
Niet te verwarren is de mispel met de Japanse loquat, een groenblijvende, niet-winterharde boom met gele, zuur smakende vruchten, of met maretak, een boomparasiet waarvan de takken worden gebruikt als kerstversiering.
De dwerg mispel (Cotoneaster) is niet geassocieerd met Mespilus germanica | om in de war te raken. Hoewel het ook tot de pome fruitfamilie behoort, lijkt het weinig op de mispel en is het ook giftig.
De mispel is een robuuste en onderhoudsvriendelijke fruitboom en groeit als een grote struik of kleine boom. Het bereikt hoogtes tussen 3 en 6 meter. De lichtgrijze stam groeit licht gedraaid en is onregelmatig gevormd. De jonge takken zijn grijs en wollig behaard. In de loop der jaren vormen de talrijke scheuten een uitstekende, sterk vertakte, bijna ronde kroon. Als gevolg hiervan lijkt de mispel meestal breder dan hoog. De wortel is ook sterk vertakt en ondiep. De elliptische, licht puntige bladeren zijn fijn getand en vilthaar. Hun bovenzijde is donkergroen, van onderen zijn ze iets lichter.
Na de bladscheut in het voorjaar bloeien tussen mei en juni witte tot roze bloemen aan de uiteinden van de korte scheuten, die erg lijken op appelbloesems. Met een diameter van 3 tot 5 centimeter zijn ze echter veel groter. De mispel is zelfbestuivend. In de zomer vormen zich ronde, harde vruchten met een diameter van ongeveer 4 centimeter uit de bloemen. De gedroogde kelkbladen staan aan het einde van de vrucht als een kroon bij elkaar. De vruchtschil is ruw en goudbruin van kleur. Passend kleuren de decoratieve bladeren in de herfst goudgeel in oranje. In de vrucht zitten vijf zaden en het lichte vruchtvlees, dat na vorst alleen maar donkerder, kruimelig en zoeter wordt. In deze overrijpe toestand zijn de vruchten klaar voor de oogst.
De vraag blijft: zijn mispels giftig? De vruchten van Mespilus germanica | zijn eetbaar en niet-toxisch. In de onrijpe toestand zijn de vruchten echter hard en smaken ze bitter. Ze mogen daarom alleen worden gegeten als ze overrijp zijn. Net als de zaden van sommige andere rozenplanten, bevatten de zaden van mispel blauwzuur en mogen ze niet in grote hoeveelheden worden geconsumeerd.
Fooi: De mispel wordt een klimaatboom genoemd, samen met andere bomen. Waar dit allemaal over gaat, lees je in ons speciale artikel.
De meest populaire mispelvariëteiten
Naast de wilde vorm van Mespilus germanica | Er zijn een aantal gecultiveerde variëteiten die verschillen in de sterkte en grootte van de vruchten.
- Een van de meest populaire mispelvariëteiten is de ‘Dutch Large Fruit’. Dit is een zeer oude, hoogproductieve en grootvruchtige variëteit met bijzonder grote en zware gyrovormige vruchten. Het is zeer sterk en is te herkennen aan zijn karakteristieke laurierachtige bladeren.
- Ook de variëteit ‘Macrocarpa’ is bijzonder grootfruitig. Het bereikt een statuurhoogte van 1,5 tot 4 meter. De Hoogproductieve variëteit ‘Krim’, die voor het eerst werd gekweekt op de Krim in 1870, heeft zeer grote vruchten met een zoetzure smaak. Deze rijpen eind september.
- Iets kleinere vruchten vormen het ras ‘Royal’. De vruchten zijn langwerpig rond en hebben een goede smaak. De groei van de plant is eerder middelsterk en struikachtig.
- De nieuwere variëteit ‘Kurpfalzmispel’ is een willekeurige zaailing uit Heidelberg, die werd ontdekt in de jaren 1960 en bijzonder zoete vruchten vormt. Ze bevatten minder tannines en zijn dus al “vers”, d.w.z. eetbaar voor de eerste vorst.
Mispel planten
De mispel geeft de voorkeur aan een windbeschermde, zonnige locatie. Maar ze voelt zich ook prettig in halfschaduw. De grond moet doorlatend en licht zuur zijn, het kalkgehalte vrij laag. Kale wortelbomen moeten al in de late herfst of winter worden geplant, zodat ze veel sterke wortels kunnen vormen en goed kunnen groeien tegen het volgende voorjaar. Mispels in de plantbak kunnen daarentegen ook op een ander moment worden geplant, zoals de lente of de zomer. Als u meerdere mispels tegelijkertijd wilt planten om een haag te maken, moet u een plantafstand van 1 m houden. Het voordeel van een haag is dat de planten elkaar ondersteunen en daardoor minder gevoelig zijn voor wind. Je kunt een enkele jonge mispelboom ondersteunen door deze aan een houten paal te bevestigen die in de grond is gehamerd. Als kuipplant is de mispel alleen voorwaardelijk geschikt. Om de wortels goed te laten ontwikkelen, heeft de plant veel ruimte nodig en mag hij alleen in een navenant grote pot worden geplant. In dit geval is een veenvrije, voedselrijke potgrond, zoals onze Plantura Bio-Universal Earth, geschikt als substraat.
Organische Universele Aarde 40 L
- Ideaal voor alle planten in huis, tuin & op het balkon
- Zorgt voor een vitale &sterke plantenpracht en een gezond bodemleven
- Turfvrij &klimaatvriendelijk: CO2-verminderde organische grond gemaakt in Duitsland
Mispelzorg: waar u op moet letten
De mispel is een extreem robuuste en onderhoudsvriendelijke fruit- en sierheester. Als het zich comfortabel voelt op zijn site, gedijt het heel goed en leeft het vele decennia.
Bemesten en watermijlen
Na het planten moet de mispel regelmatig worden bewaterd. De grond mag nooit volledig uitdrogen in nieuw geplante bomen of struiken. Om de jonge planten een gezonde, krachtige groei te geven, moet ongeveer 2 tot 3 maanden na het planten een kleine meststof worden aangebracht. Onze voornamelijk biologische Plantura organische universele meststof met langdurig effect is bijvoorbeeld geschikt voor dit doel. Als alternatief kunnen hoornkrullen of iets dergelijks worden gebruikt. Oudere bomen die zich op hun locatie hebben gevestigd, hebben een lage voedingsbehoefte en hebben meestal geen kunstmest nodig. Ze hoeven ook niet meer regelmatig bewaterd te worden. Tijdens langere periodes van droogte moet de mispel echter af en toe een beetje water krijgen.
Organische universele meststof 1,5 kg
- Ideaal voor een verscheidenheid aan planten in de tuin & op het balkon
- Ondersteunt gezonde plantengroei en actief bodemleven
- Diervrije organische meststof met langzame afgifte – onschadelijk voor huisdieren en tuindieren
Gesneden mispel
Na het snoeien om een mooie groeiwijze met stam en uniforme kroon te creëren, hoeft de mispelboom niet regelmatig te worden gesnoeid. Alleen sterk hangende en uitstekende takken moeten in de wintermaanden iets worden teruggeknipt. De mispels die in de handel worden aangeboden, worden meestal verfijnd op een krachtige basis (bijvoorbeeld kweepeer of meidoorn). Soms gebeurt het dat de basis ontkiemt. In dit geval moeten de scheuten worden verwijderd.
Zelfs jonge mispelbomen dragen heel snel veel vruchten. Zodat de energie-intensieve vruchtvorming niet ten koste gaat van de ontwikkeling van de jonge plant, moet je de kleine vruchten in de zomer in de eerste paar jaar afknippen.
Is de mispel winterhard?
De mispel gedijt zeer goed in de temperatuuromstandigheden die in Midden-Europa heersen. Het is winterhard en vorstbestendig. Jonge mispels zijn echter nog steeds gevoeligh en moet in de eerste jaren aan het begin van de winter worden geverfd met speciale witte kalkverf. Het wit weerkaatst de zonnestralen en voorkomt scheuren in de boomschors. Zonder te schilderen zorgt de ochtendzon na nachtvorst er meestal voor dat de schors aan de zonbelichte kant te snel opwarmt, terwijl de kant weg van de zon nog steeds bevroren is. Dit leidt vaak tot stamblessures.
Vermeerdering van mispel
De mispel kan op verschillende manieren worden vermeerderd. Aan de ene kant kunnen hun zaden worden gezaaid. Nadat je de zaden uit de vrucht hebt verwijderd en van de pulp hebt bevrijd, kun je ze rechtstreeks in de volle grond zaaien of ze binnenshuis in kweekvaten bij temperaturen tussen 15 en 20 °C verkiezen. Omdat de mispel een koude kiemkracht is, hebben de zaden een koude prikkel nodig om gestimuleerd te worden om te ontkiemen (stratificatie). Voor dit doel kunnen de zaden enkele dagen in de koelkast worden geplaatst bij ongeveer 5 °C om ze te stratificeren. Vul vervolgens de vaten met substraat en plaats de zaden op een diepte van ongeveer 2 cm. Als substraat is bijvoorbeeld onze veenvrije Plantura biologische kruid &zaaigrond zeer geschikt. Houd de grond altijd vochtig.
Het proces tot de ontwikkeling van de eerste vruchten is erg lang. Sneller en veiliger dan generatieve vermeerdering is vegetatieve vermeerdering via stekken. Om dit te doen, snijdt u ongeveer 10-15 cm lange, jaarlijkse en nog steeds kleine gelamineerde scheuten van de mispel af en verwijdert u de bladeren in het onderste gebied, behalve het bovenste paar bladeren. De stekken worden onder een hoek gesneden zodat het gebied waarop nieuwe wortels zich moeten vormen zo groot mogelijk is en doorboord in containers met zaaigrond. Houd de grond vochtig en plaats de vaten op een lichte plaats beschermd tegen direct zonlicht. Wanneer de stekken opnieuw zijn geworteld, kun je ze in het voorjaar in grotere potten of buiten planten. Aangezien de gekweekte vormen die op de markt worden aangeboden meestal worden geënt op krachtige onderstammen, kan het zijn dat de planten die door zaden of stekken worden vermeerderd, kleinere vruchten vormen.
Fooi: Vegetatieve vermeerdering van mispel via stekken is betrouwbaarder en sneller dan vermeerdering via zaden.
Mispel: oogsten en gebruiken
Naast vitamine C en andere ingrediënten bevatten de vruchten van de mispelboom veel tannines die verantwoordelijk zijn voor een bittere smaak van de onrijpe mispels. Door de eerste nachtvorst in de late herfst worden de mispels zacht en zoet, vergelijkbaar met sloes. Nu kunnen ze geoogst worden. Als alternatief kunt u het fruit onrijp oogsten en een dag in de vriezer leggen. Dit triggert ook het rijpingsproces.
De overrijpe, kruimelige mispels kunnen worden verwerkt tot heerlijke gelei, jam en sappen. Een aromatisch fruitleer kan ook worden gemaakt van de mispels. Bovendien kunnen cakes, knoedels en andere desserts worden verfijnd met mispelcompote. Als u echter om vogels geeft, moet u er altijd aan denken om wat fruit achter te laten voor uw gevederde tuinbewoners bij het oogsten van mispel. Maar de mispel biedt niet alleen voedsel voor vogels. Hun bloemen zijn een waardevolle bron van voedsel voor bijen en andere insecten.
Fooi: Als mispels rijp zijn voor consumptie, dan is het ook tijd om sloes te oogsten en trouwens ook rozenbottels te oogsten. Al deze vruchten hebben gemeen dat ze direct van fruitrijping tot fermentatie gaan na blootstelling aan vorst als gevolg van de vernietiging van de celwanden – hun zoetheid is sterk verhoogd, maar het maakt de vrucht ook zeer vatbaar voor bederf.
Als u wilt weten welke andere planten u in uw tuin moet planten om geschikte voedselbronnen voor vogels te bieden, raden we ons speciale artikel over vogelvriendelijk tuinieren aan: De 10 beste planten voor zangvogels.
Inhoudsopgave
