Boomschimmels sluipen als een onzichtbaar gevaar de tuin binnen, verzwakken de aangetaste bomen van binnenuit en laten zich vaak pas zien als het al te laat is. Hieronder hebben we samengevat wat boomschimmels zijn en hoe u een aantasting kunt voorkomen.
Wat zijn Boomzwammen?
Boomschimmels zijn levende organismen die hout koloniseren en afbreken als zogenaamde xylobionten. Ze bestaan uit een schimmelnetwerk, mycelium genaamd, en een vruchtlichaam. Het mycelium, dat vaak wit en donzig is, is de eigenlijke schimmel die zowel levend als reeds dood hout kan binnendringen.
Terwijl het mycelium in de aangetaste boom vrijwel onopgemerkt blijft, zijn de vruchtlichamen van boomschimmels zichtbaar op de boomstam of op takken. Zij dienen de schimmels uitsluitend voor de voortplanting en verspreiden de sporen, die op hun beurt andere bomen kunnen besmetten.
Afhankelijk van het ontwikkelingsstadium waarin boomschimmels zich bevinden, vertonen hun vorm en kleur verschillende variaties. Voor hobbytuinders is het daarom vaak moeilijk om de verschillende soorten met het blote oog te herkennen.
Hoe worden boomschimmels gevormd?
Boomschimmels tasten vooral oudere en reeds verzwakte bomen in de tuin aan. De sporen dringen het hout binnen via bestaande wonden en zorgen er vaak voor dat zich in de loop der jaren een duidelijk schimmelnetwerk in de boom ontwikkelt. Dit groeit vaak vanuit de wortels tot in de stam of loopt vanuit aangetaste takken tot in de stam.
Vruchtlichamen daarentegen ontstaan pas als het mycelium in contact komt met lucht. Een mogelijke reden hiervoor zijn verwondingen aan de boomschors, die bijvoorbeeld door een storm of snoeiwerkzaamheden kunnen worden veroorzaakt. Na enige tijd zijn de vruchtlichamen zowel op de boomstam als op de takken te zien en geven dus een duidelijke indicatie van de schimmelaantasting.
In veel gevallen is dit al enkele jaren aan de gang voordat hobbytuiniers de schade opmerken. De volledige omvang van boomschimmels wordt daarom vaak pas zichtbaar na een storm, wanneer takken zijn afgebroken en er vervolgens vruchtlichamen zijn gegroeid. Hobbytuinders moeten de schimmelaantasting zo snel mogelijk tot op de bodem uitzoeken, want de schimmels hebben een grote invloed op de stabiliteit van de aangetaste boom.
Wat is het verschil tussen bruinrot en witrot?
Als zogenaamde saproparasieten voeden boomschimmels zich met zowel levend als dood hout. Ze halen belangrijke voedingsstoffen rechtstreeks uit het hout van hun gastboom, dat ze met behulp van speciale enzymen afbreken. Tot de stoffen die kunnen worden gebruikt behoren voornamelijk cellulose en lignine. Een groot deel van de boomschimmels is gespecialiseerd in slechts één van deze twee componenten. Afhankelijk van de vraag of een boomschimmel cellulose of lignine afbreekt, kan dus een onderscheid worden gemaakt tussen bruinrot en witrot.
Bruinrot
Bruinrot treedt op wanneer de schimmel cellulose gebruikt voor energieproductie. Behalve lignine ontbindt hij alle stoffen in het hout van de gastheerboom. Daardoor wordt het hout donkerbruin, is het broos en valt het uiteen in poeder. Bruinrot komt voor in zowel levend als dood hout. Tot de veroorzakende schimmels behoren bijvoorbeeld de berkenporel (Fomitopsis betulina), de roodgerande boomspons (Fomitopsis pinicola) en de gewone zwavelschimmel (Laetiporus).
Witrot
Bij witrot daarentegen breekt de boomschimmel de dragende bouwstof lignine af en gebruikt deze om energie op te wekken. Daardoor wordt het hout van de gastheerboom bleek en wordt het steeds vezeliger. Schimmels die witrot veroorzaken zijn onder andere de oesterzwam (Pleurotus ostreatus), de Hallimasch (Armillaria) en de tondelzwam (Fomes fomentarius). Vergeleken met bruinrot ontwikkelt witrot zich bij voorkeur in levend hout.
Hoe kan een boomschimmelplaag worden voorkomen?
Als u een aantasting door boomschimmels wilt voorkomen, moet u ideale leefomstandigheden creëren voor de bestaande bomen in uw tuin. Terwijl verzwakte bomen bijzonder gevoelig zijn voor aantasting door boomschimmels, maken deze bij gezonde bomen nauwelijks een kans. De beste manier om tuinbomen te beschermen is te zorgen voor een optimale standplaats en een ideale toevoer van voedingsstoffen en water.
Zorg er bovendien voor dat u bij het snoeien geen grote wonden achterlaat. Ook plagen of ziekten op houtachtige planten moet u onmiddellijk behandelen om te voorkomen dat de plant verzwakt. Als u de houtige planten in uw tuin en hun verzorging altijd in de gaten houdt, kunt u een aantasting door boomschimmel het beste voorkomen.
Bovendien is het raadzaam niet met zwaar materieel over de tuingrond rond de boom te rijden om bodemverdichting te voorkomen. Dit kan verwondingen aan de wortels veroorzaken, waardoor schimmelsporen gemakkelijker het hout kunnen binnendringen.
Als u tuingereedschap zoals een takkenschaar of snoeischaar gebruikt op bomen die zijn aangetast door boomschimmels, maak ze dan onmiddellijk na het tuinieren schoon. Zo sluit u een overdracht van de ziekteverwekkers uit en besmet u geen andere tuinbomen.
Na het vellen van een boom in de tuin is het ook de moeite waard om de onderstam volledig te verwijderen. Als dit blijft zitten, kan het dienen als broedplaats voor schimmels. Het risico bestaat dus dat bomen in de tuin besmet raken met schimmels. Als de gevelde boom zelf besmet was met boomschimmels, moet u de hele onderstam rooien om besmetting van andere bomen te voorkomen.
Zeer doeltreffend, niet-bijengevaarlijk fungicide voor de bestrijding van Phytophthora, echte en valse meeldauw, roest, bladvlekkenziekte en andere schimmelziekten op sierplanten, sierheesters, rozen en groenten. Gebruiksklare spuitfles.
Hoe kunnen boomschimmels worden bestreden?
Schimmels groeien vaak in bomen als een soort onzichtbaar gevaar, dat in de meeste gevallen pas na enkele jaren merkbaar wordt. Wanneer u een aantasting door boomschimmels opmerkt, is het dus vaak te laat om de schimmel te bestrijden.
Veel boomschimmelsoorten tasten de stabiliteit van hun gastheerboom aan, omdat zij deze van binnenuit ernstig beschadigen. De aangetaste boom kan vervolgens een gevaar worden dat alleen kan worden weggenomen door de boom te vellen. De aangetaste houtige plant hoeft echter niet altijd onmiddellijk te worden geveld, maar kan in sommige gevallen nog vele jaren blijven leven ondanks de aantasting door boomschimmels.
Of kap al dan niet noodzakelijk is, kan worden bepaald door een in bomen gespecialiseerde deskundige die de stabiliteit van de aangetaste plant controleert. In principe hangt dit af van tal van factoren, waaronder de soort schimmel, het stadium van de schimmelaantasting en de boomsoort. Alleen als de door schimmel aangetaste houtige plant onstabiel blijkt te zijn, wordt het kappen en rooien aanbevolen. Zij voorkomen ongelukken door vallende plantendelen of vallende bomen. Tegelijkertijd verminderen ze het besmettingsgevaar voor naburige bomen als die in uw tuin nog niet met boomschimmels zijn besmet.
Moeten boomschimmels worden verwijderd?
Aangezien het schimmelnetwerk door het binnenste van aangetaste bomen loopt, draagt het verwijderen van de vruchtlichamen niet bij tot het herstel van de aangetaste plant. Verwijdering is echter de moeite waard om de vorming van sporen te voorkomen. Aangezien deze bijdragen tot de verspreiding van de boomschimmel, voorkomt het verwijderen van zichtbare vruchtlichamen de infectie van naburige houtige planten. Composteer de verwijderde schimmeldelen niet in de tuin, maar gooi ze bij het huisvuil om verspreiding van sporen te voorkomen.
Als vruchtlichamen alleen op afzonderlijke takken verschijnen, kan de houtige plant worden gered door terug te snoeien tot op het gezonde hout. Zodra de vruchtlichamen van de boomschimmels de stam koloniseren, hebben snoeimaatregelen echter weinig succes. In dit geval kan alleen de stabiliteit worden beïnvloed, aangezien het mycelium al door de hoofdstam van de gastheerboom loopt. Als u de aangetaste boom door een deskundige laat snoeien, kan hij u vertellen of de snoeimaatregelen de levensduur van de met boomschimmels aangetaste boom zullen verlengen.
Boek tip
In het boek worden de paddenstoelensoorten in hun verschillende vormen gepresenteerd aan de hand van talrijke foto’s. Gedetailleerde beschrijvingen van de belangrijkste kenmerken vergemakkelijken de identificatie. Naast de meest voorkomende paddenstoelensoorten beschrijft het boek ook enkele zeldzamere soorten. Auteurs: Peter Klug, Martina Lewald-Brudi
Inhoudsopgave
