Bijenvriendelijke zaden: hoe u bijen kunt ondersteunen

Kleurrijke zomerbloemen en heerlijke groenten kunnen niet alleen u gelukkig maken, maar ook bijen. Wij geven u tips over bij-vriendelijke zaden.

Actieve bijenbescherming wordt gestimuleerd door natuurbeschermingsorganisaties en politici, omdat bijen niet alleen van invloed zijn op de imkers en de landbouw, maar ook op de gezondheid van hele ecosystemen. Een belangrijk gebied van bijenbescherming in dit verband is het aanbieden van verschillende voederplanten voor bijen. Ook onder de eenjarige zomerbloemen en groenten bestaan variëteiten die bijen ondersteunen. Dit artikel gaat daarom over bijenvriendelijk zaad en legt uit waarom het gebruik ervan zinvol is.

Wat betekent “bij-vriendelijk”?

Wanneer bijen naar een kleurrijke bloem vliegen, verwachten ze een kelk vol meeldraden en stuifmeel te vinden waar ze nectar kunnen opnemen. In ruil daarvoor dragen ze het stuifmeel in hun haren of andere lichaamsdelen naar de volgende bloem. Bijenvriendelijke planten – of “bijenvoederplanten” – zijn toegankelijk voor bijen, hebben veel nectar en bloeien bijzonder vaak of lang. Planten die op speciale tijden nectar kunnen leveren zijn ook zeer “bij-vriendelijk”. Voedselbronnen voor bijen zijn immers moeilijk te vinden in het vroege voorjaar en de herfst. De complementaire bloeitijden van de verschillende bijenvoederplanten zorgen er dus voor dat de bijen gedurende de hele vegetatieperiode worden gevoed.

Het kan echter gebeuren dat de bloem in kwestie geen nectar voor de bij oplevert: Sommige tuinplanten zijn gewoon te exotisch en hun bloemstructuur is zodanig dat bijen de nectar niet kunnen bereiken. Veel siergewassen zijn door veredeling steriel en missen stampers, meeldraden, stuifmeel en nectar. Landbouw in monoculturen is ook niet bijvriendelijk. Hierdoor komen slechts enkele plantensoorten voor in het verzorgingsgebied van de bijen. Dit wordt een probleem als deze niet de hele vliegperiode van de bijen (februari tot oktober) bestrijken. Ook het eten van slechts één soort stuifmeel is niet erg gunstig voor bijen.

Samenvatting: Wat betekent “bij-vriendelijk”?

• Bijenvriendelijke planten zijn planten waarvan de nectar toegankelijk is voor bijen, die lang bloeien, veel nectar produceren of die op speciale tijden voedsel voor bijen aanbieden.
• De bloeiperiode van bijenvoedergewassen moet de gehele verzamelperiode van bijen omvatten.
• Planten waarvan de bloemen niet toegankelijk zijn voor bijen of die geen nectar leveren, kunnen niet door bijen worden gebruikt. Bijen zijn ook niet gebaat bij een te eenzijdig of onregelmatig dieet als gevolg van grootschalige monoculturen.

Tip: Lees in ons speciale artikel waarom het loont om biologische zaden te kiezen.

Waarom is bijenvriendelijk zaad belangrijk?

Imkers en de landbouw, inclusief de groente- en fruitteelt, zijn afhankelijk van een zo stabiel en gezond mogelijke populatie honingbijen en wilde bijen. Hun bestuivingsdiensten – samen met de hommels – maken immers de vruchtzetting mogelijk. Zonder bestuiving kunnen veel planten zich niet voortplanten en dus geen vruchten produceren. Honingbijen bestuiven ongeveer 80% van onze gewassen. Zowel honingbijen als wilde bijen zijn daarom een onvervangbare en onmisbare factor voor onze landbouw en voeding.

Verschillende factoren bedreigen echter zowel de honingbij- als de wilde bijenpopulaties. Eén factor is de bovengenoemde monoculturen en “gekuiste” cultuurlandschappen, die weinig diversiteit aan voederplanten voor bijen kennen. Het zaaien van bijvriendelijke zaden kan honingbijen en wilde bijen bevorderen. Waarom het in het algemeen zinvol is om bijen in uw eigen tuin te bevorderen, kunt u hier lezen.

Tip: Voedergewassen aanbieden is een stap in de goede richting. Maar als u iets verder wilt gaan en bijen actief wilt beschermen, kunt u hier tips krijgen voor een bijenparadijs in de tuin. Of u kunt hier advies krijgen van een amateur-imker en te weten komen hoe u bijen in de tuin uitgebreider kunt bevorderen en beschermen. Wie bijzonder geëngageerd is, kan zich vanaf 1 april 2019 ook inschrijven voor de landelijke plantwedstrijd van het initiatief “Nederland humt”.

Welke bijen worden bedreigd?

Terwijl honingbijen nu een enorme kring van medestanders achter zich hebben in de vorm van bijenteelt, landbouw en nu ook politiek, worden wilde bijen helaas vaak over het hoofd gezien. De honingbij heeft het niet gemakkelijk, maar door haar belangrijke status wordt zij zo sterk gesteund dat haar volledige uitsterven nauwelijks aan de orde is. De natuur is echter geenszins afhankelijk van de honingbij; ook wilde bijen zouden voor bestuiving kunnen zorgen. Deze worden vaak zelfs benadeeld en verder gedecimeerd door het verzamelwerk van de honingbij. Daarom moet meer aandacht worden besteed aan de bescherming van wilde bijen.

Waarop moet men letten bij het kopen van zaden?

Wanneer u zaad koopt, moet u rekening houden met het volgende:

• Levert de plant die uit het zaad komt überhaupt nectar? Natuurlijk zijn alleen planten die zich voortplanten door bestuiving door insecten belangrijk voor bijen. Alles wat kleurrijk en geurig is, is interessant voor bijen.
• Is het zaad voorzien van een merkteken dat aangeeft dat het een bijenvoerplant is, of is er een alternatief beschikbaar met alleen dat merkteken? Veel zaadhandelaren verwijzen naar bijzonder bij-vriendelijke plantenrassen.
• Zouden zaden van inheemse planten geen goed alternatief zijn? Inheemse wilde bijen zijn hier het best aan aangepast.
• Bestrijken de zaden het hele bijenvluchtseizoen (februari tot oktober)?
• Is het zaad geschikt voor de plaats waar u het zaait?

Onze Plantura Bijenweide voldoet aan al deze criteria. Het bevat meer dan 20 eenjarige en meerjarige beproefde soorten die bijen een rijk voedselaanbod bieden. Het onderhoudsvriendelijke mengsel kan gewoon op bed of zelfs in de balkonbak worden gezaaid.