Bijvoet planten, oogsten en gebruiken

Vanwege zijn veelzijdige gebruik heeft bijvoet enkele namen zoals ganzenkruid, bezemkruid, vrouwenkruid of zonnewendekruid. We laten zien hoe je bijvoet plant, zelf uit de tuin oogst en gebruikt.

Vanwege zijn geneeskrachtige eigenschappen is bijvoet (Artemisia) is sinds de oudheid van groot belang. Maar met bijvoet haalt u niet zomaar een nuttige plant in huis, maar een onderhoudsarme en veelzijdige sierplant in uw tuin.

Bijvoet: bloem, oorsprong en eigenschappen

Bijvoet (Artemisia) is een plant die over de hele wereld voorkomt en ook bij ons inheems is, maar waarvan de exacte oorsprong onbekend is. De meeste soorten van de samengestelde planten (Asteraceae) zijn overblijvende, licht houtachtige vaste planten. Sommige daarvan verspreiden een zeer intense geur, die niet bij iedereen in de smaak valt. Bijvoet is gemakkelijk te kweken en groeit snel, zodat hij, afhankelijk van de soort, tot 2 m hoog kan worden. Als je hem in je tuin brengt, moet je echter voorzichtig zijn, want hij begint snel te woekeren en neemt zo de tuin voor zichzelf over. Met zijn vaak zilverkleurige, geveerde en soms behaarde bladeren en de oranje-gele bloemen is bijvoet niet alleen een lust voor het oog als sierplant, maar ook als specerij en geneeskrachtige plant.

Gevaar voor verwarring met bijvoetSommige planten kunnen verward worden met bijvoet. Hij lijkt dus op veel andere soorten van het geslacht Artemisiabijvoorbeeld alsem (A. absinthium).
Bovendien lijkt de bijvoet qua groei, uiterlijk en bladvorm op de bijvoetambrosia (Ambrosia artemisiifolia), wat al blijkt uit de naam. Bijvoet komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika, maar wordt ook in dit land steeds meer een probleemonkruid, omdat zijn stuifmeel een sterk allergene werking heeft en ook in de landbouw als onkruid opduikt. Het onderscheid tussen bijvoet en ambrosia is gemakkelijk te maken aan de hand van de bladeren, aangezien deze aan beide zijden groen zijn in plaats van zilverachtig aan één zijde bij ambrosia.

Bijvoet soorten en variëteiten

Het geslacht Artemisia omvat meer dan 250 soorten. Enkele bijvoetensoorten worden hier kort voorgesteld.

Bijvoet (A. vulgaris): Een in onze streken inheemse bijvoetensoort, die tot 1,20 m hoog kan worden; zou spijsverteringseigenschappen hebben; wordt gebruikt als specerij voor vette gerechten.

Eenjarige bijvoet (A. annua) ook Chinese bijvoetEen van de weinige niet winterharde bijvoetensoorten die hier meestal niet bloeit; snelgroeiend; hoogte tot 2 m; het dichte blad maakt hem geschikt voor tijdelijke hagen; baarde enkele jaren geleden opzien omdat hij een werkzame stof tegen malaria bevat.

Dwerg zilver bijvoet (A. Schmidtiana): Wordt slechts ongeveer 20 cm hoog; kussenachtige groei en filigraan, zilverkleurig blad; een prachtige begeleider van donkerbladige sierplanten.

Steppe bijvoet (A. ludviciana)Bijvoet komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika, waar hij al door de Indianen werd gebruikt voor hun ceremonies, omdat zijn sterke geur hem zeer geschikt maakt voor wierook; in Europa wordt hij vooral gebruikt als sierplant, bijvoorbeeld in mediterrane tuinen.

Tip: Tot de 250 soorten van het geslacht behoren ook enkele andere bekende vaste planten die in veel tuinen worden aangeplant vanwege hun geur en uiterlijk. Deze omvatten bijvoorbeeld dragon (A. dacunculus), alsem (A. absinthium) of de zogenaamde colastruik (A. abrotanum var. maritima), die intens naar cola ruikt.

Bijvoet planten: Zaaien, plaats en procedure

Bijvoet kan het beste vanaf mei buiten worden gezaaid. Hij stelt relatief weinig eisen aan de standplaats, maar geeft de voorkeur aan zonnige, goed gedraineerde en voedselrijke plaatsen. Als u een zeer kleiachtige, vaste grond hebt, helpen organisch materiaal en veel zand om de grond losser te maken en de doorlaatbaarheid te verbeteren. Op zeer dichte gronden kan het zelfs nodig zijn om de grond diep los te maken, bijvoorbeeld met een graafvork, om te voorkomen dat er wateroverlast ontstaat. Om organisch materiaal en voedingsstoffen te introduceren, adviseren wij bijvoorbeeld onze Plantura Bio-Universal Soil, omdat deze optimale startomstandigheden biedt voor stikstofminnende planten. Bij de productie van veenvrije grond wordt tot 60% minder CO₂ vrijgelaten. Het is belangrijk om de grond goed te mengen met het zand en de bestaande grond.

Omdat bijvoet snel en groot groeit, moeten 2 tot 3 zaden worden gezaaid op een afstand van 70 cm. Laat na een paar weken alleen de sterkste plant staan. Bijvoet is een lichte kiemer, dus mag hij slechts licht met aarde worden bedekt.

Tip: Bijvoet kan ook vanaf begin maart op de vensterbank worden gekweekt. Plaats de afzonderlijke zaden gewoon in kleine potjes gevuld met aarde en bedek ze slechts licht met aarde. Bij een optimale kiemtemperatuur van 18 tot 23 °C moeten de eerste zaailingen na ongeveer veertien dagen verschijnen. Vanaf half mei kunnen de planten dan op hun definitieve plaats worden gezet.

De juiste verzorging: Is bijvoet winterhard?

Tot Artemis annua de soorten bijvoet zijn winterhard. Het hele bovengrondse deel van de bijvoetplant sterft echter af in de winter, zodat alles wat niet bevalt in de late herfst kan worden afgeknipt. In het voorjaar loopt bijvoet dan weer uit vanuit de wortelstok.

Bemest bijvoet:
In de regel hoeft bijvoet niet te worden bemest. Als indicator van stikstofrijke bodems groeit hij echter krachtiger als hij voldoende wordt voorzien van dit belangrijkste voedingselement. Daarom kunnen stikstofrijke meststoffen, zoals onze Plantura Organische Universele Meststof, de groei helpen en versterken. Omdat hij hoofdzakelijk grondstoffen van organische en niet-minerale oorsprong bevat, draagt de organische universele meststof ook bij tot een goede bodemstructuur en gaat hij verdichting tegen.

Mugwort gieten:
Bijvoet hoeft alleen water te krijgen tijdens lange, hete droge perioden, want hij is in principe aangepast aan droge plaatsen.

TipOm te voorkomen dat de bijvoet zich over een groot gebied verspreidt, kunt u de bloemen oogsten voordat ze opengaan. Dit voorkomt dat de zaden zich verspreiden.

Oogsten en gebruiken van bijvoet

De gesloten bloemen worden meestal geoogst aan het begin van de bloeiperiode van de bijvoet tussen juni en juli. Oudere bloemen en bladeren bevatten aanzienlijk meer bittere stoffen. Bijvoet kan zowel vers als gedroogd worden gebruikt. Om het te bewaren oogst je ongeveer 40 – 60 cm lange twijgen met bloemen en hang je ze te drogen op een warme, luchtige plaats.

Tegenwoordig wordt bijvoet vooral gebruikt als keukenkruid. Het bevat de essentiële oliën kamfer, cineool en thujon, die een kiem- en schimmelwerende werking hebben, en is rijk aan bitterstoffen. Enerzijds beschermt dit tegen roofdieren, anderzijds ondersteunen ze onze spijsvertering, vandaar dat bijvoet vaak als specerij wordt toegevoegd aan vette gerechten, zoals de klassieke gebraden gans. Maar het gebruik ervan is niet beperkt tot dit. Met zijn bittere en aromatische, kruidige smaak kunnen de jonge bladeren van bijvoet worden gebruikt als salade garnering of de bloemen als onderdeel van mediterrane kruidenmixen. Een gebruikelijke toepassing als huismiddel is bijvoorbeeld de bereiding van een eenvoudige bijvoet thee bij maagklachten. Hiervoor wordt 1 theelepel gedroogde bijvoet over een kopje kokend water gegoten en 1 – 2 minuten laten trekken.

Tip: Zoals reeds vermeld, wordt bijvoet sinds de oudheid beschouwd als een belangrijk geneeskrachtig kruid. In de loop der eeuwen zijn er allerlei effecten aan toegeschreven. Het werd bijvoorbeeld gebruikt als middel bij bevallingen en vrouwenkwalen of bij abortus. Dit verklaart ook de Latijnse naam, die teruggaat op Artemis, de vroedvrouw onder de Griekse goden. De Kelten kenden magische eigenschappen toe aan bijvoet, en daarom omgordden zij zich ermee om te dansen tijdens het Zonnewendefeest.

Is bijvoet giftig?

Zolang de ingenomen hoeveelheid klein is, is het voor de meeste mensen ongevaarlijk en werkt het krampstillend en pijnstillend. Aangezien bijvoet echter de essentiële olie thujon bevat, die als schadelijk voor de gezondheid wordt beschouwd, kan een te hoge dosis onder meer braken veroorzaken. Zwangere vrouwen moeten daarom het gebruik van bijvoet helemaal vermijden. Mensen die allergisch zijn voor samengestelde planten kunnen allergisch reageren op bijvoet. Dieren zijn over het algemeen niet geïnteresseerd in de vrij grove, harde stengels. En zelfs als ze het proberen, zijn kleine hoeveelheden niet schadelijk voor dieren.

Als u meer planten van het geslacht Artemisia wilt weten, kunt u bijvoorbeeld verder lezen in ons artikel over alsem.