Wat op het eerste gezicht niet bijzonder eetbaar lijkt, is door vele veranderingen vandaag stevig op ons bord terechtgekomen.
Dingen veranderen, niets is eeuwig – dat geldt voor alle levende wezens op onze planeet. Gewassen zijn ook veranderd door de millennia heen. Naast evolutionair-biologische veranderingen heeft de mens ook de zogenaamde oervormen van fruit- en groenteplanten beïnvloed om ze productiever en lekkerder voor ons te maken.
De meeste archetypes van veel groente- en fruitsoorten verschillen zozeer van hun huidige uiterlijk dat we ze in het groente- en fruitschap niet met elkaar zouden kunnen vergelijken. Dunne, witte wortels met een grove smaak – niet bepaald de gebruikelijke beschrijving voor een wortel, toch? Maar wat wij vandaag kennen als de smakelijke knolraap lijkt weinig op de oorspronkelijke wortel, noch qua vorm, noch qua kleur, noch qua smaak. Maar niet alleen de wortel is in de loop der tijd veranderd; ook kool, aubergines, maïs, bananen, watermeloenen en appels hebben ingrijpende veranderingen ondergaan. Wij nemen u mee naar het verre verleden en zetten de oorspronkelijke types tegenover hun moderne zelf.
Inhoud
- Banaan
- Aubergine
- Maïs
- Wortel
- Watermeloen
- Apple
- Kool
Banaan
Tegenwoordig is de banaan populair bij jong en oud. Terwijl de huidige banaan uniform geel van kleur is, mals vruchtvlees heeft en een statig formaat heeft, was de oorspronkelijke vorm klein, groen en uiterst pithy. De zaden van de oorspronkelijke banaan kunnen worden vergeleken met de zaden van de cactusvijg (Opuntia). De weg naar het bananengenot van vandaag was duidelijk lang. Wetenschappers nemen aan dat de domesticatie van de banaan al 7000 jaar geleden in Papoea-Nieuw-Guinea begon. Maar wie denkt dat de ontwikkeling van de banaan voltooid is, vergist zich. Internationale veredelaars werken al jaren op volle toeren om nieuwe rassen te kweken die resistent zijn tegen de wijdverbreide schimmelziekte “Yellow Sikatoga”. Lees er hier meer over: Het verhaal van de getroebleerde Cavendish banaan.
Aubergine
Oorspronkelijk komt de aubergine uit Azië. Voordat deze populaire groente werd gedomesticeerd, waren de vruchten zeer klein en groenachtig tot paars. Dankzij de inspanningen van ijverige kwekers is de aubergine nu niet alleen vrijwel pitloos, maar ook ongeveer vijftig keer zo groot als vroeger. In tegenstelling tot de meeste andere primitieve vormen worden primitieve aubergines nog steeds in Azië geteeld. De plaatselijke bevolking waardeert vooral het vermeende uitstekende aroma.
Maïs
Wilde maïs heeft weinig gemeen met de huidige maïs. De wilde vorm doet veel meer denken aan granen en de korrels waren ook vrij hard en extreem droog. Vermoedelijk begonnen de eerste inspanningen van veredelaars rond 7000 v. Chr. Als we kijken naar de maïs van vandaag, denken we dat de inspanningen zeker de moeite waard waren.
Wortel
De aanblik van de primitieve wortel zal je waarschijnlijk je eetlust voor rauwe groenten doen verliezen. De oorspronkelijke vorm is niet veel meer dan dunne wortels (wit tot paars van binnen) met een grove smaak. Terwijl de oorsprong van de witte oorspronkelijke wortelen vermoedelijk in het Middellandse-Zeegebied ligt, ligt de oorsprong van de gele en paarse variëteiten vermoedelijk in het Midden-Oosten. Het eerste bewijs van de wortel is te vinden in de vroeg-Romeinse literatuur.
Watermeloen
Tsamma meloen is de naam die is gegeven aan de oorspronkelijke vorm van de watermeloen, die zijn oorsprong vindt in Afrika. Het vruchtvlees van de tsamma-meloen is overwegend witachtig. Sommige natuurlijke vormen hadden al een lichte roze kleur, die later specifiek werd ontwikkeld door menselijke veredeling sinds de 15e eeuw. Inmiddels zijn watermeloenen niet alleen dieprood, maar ook suikerzoet en soms pitloos. Zonder de eindeloze inspanningen van diverse fokkers zou dit ondenkbaar zijn.
Apple
De zoektocht naar de primitieve appel leidt naar Centraal-Azië, waar de Aziatische wilde appel (Malus sieversii) nog steeds in enkele gebieden gedijt. Hoewel de wilde appel al lijkt op de hedendaagse appels, groeit de boom zeer hoog, tot 30 m, maar zijn de vruchten handzamer van formaat. Qua smaak zijn slechts enkele natuurlijke variëteiten van de wilde appel half eetbaar. Alleen eeuwenlange kruisingen brachten smakelijk succes.
Kool
De primitieve kool lijkt op het huidige koolzaad en is ontstaan in het Middellandse Zeegebied. Weinig groente- en fruitsoorten zijn zo veelzijdig als de wilde kool. Gerichte selectie van de bladeren leidde tot de huidige witte en, blauwe kool, savooiekool en palmkool. Veredeling van bloemen gaf ons de bloemkool en broccoli. In het geval van koolrabi is het een verdikking van de stengel. Meer informatie over het kweken van kool vindt u hier: Urkohl: Hoe we de genen veranderden.
Inhoudsopgave
