Venkel: oorsprong, profiel & verzorging van de groente

Venkel is afkomstig uit het Middellandse Zeegebied en kan worden geteeld als groente- en specerijenplant. Lees hier alles over de oorsprong, de eigenschappen en de verzorging van venkel.

Venkel (Foeniculum vulgare) wordt al duizenden jaren gebruikt als geneeskrachtige plant. In de factsheet presenteren we de veelzijdige mediterrane groente- en specerijenplant en geven we tips over de verzorging van venkel en over overwintering en vermeerdering.

Venkel: eigenschappen en oorsprong

Venkel is al eeuwenlang een traditionele specerij en geneeskrachtige plant in het Middellandse Zeegebied. De Romeinen brachten het naar onze streken, maar in het begin werd het slechts af en toe gebruikt als geneeskrachtig kruid en specerij. De precieze oorsprong van venkel is nog steeds niet helemaal duidelijk. Er kan echter worden aangenomen dat het inheems is in het Middellandse-Zeegebied en het Nabije Oosten. Uit overlevering is bekend dat de oude Grieken venkel gebruikten als specerij en vooral als geneeskrachtig kruid. De aromatische venkel, die ook bekend staat als Köppernickel, Femis of afslankgroente, werd in 2009 uitgeroepen tot geneeskrachtige plant van het jaar. Venkel behoort tot de schermbloemenfamilie (Apiaceae) en is nauw verwant aan anijs (Pimpinella anisum), karwij (Carum carvi) en dille (Anethum graveolens) gerelateerd.

Venkel groeit in principe als een tweejarige tot vaste plant met een sterk vertakte stengel tot een groeihoogte van 120 – 200 cm. Plantaardige venkel blijft in het eerste jaar 50 – 100 cm kort, omdat hij pas in het tweede jaar bloeit, en in plaats daarvan schaalvormige en verdikte stengelschachten ontwikkelt. De venkelwortel is grof en reikt op goede plaatsen zeer diep in de grond. De bladeren van de venkel zijn drie- tot vierlobbig en groen tot blauwgroen van kleur. Ze worden geoogst en gedroogd als venkelgroen. De vertakte stengels van het venkelkruid worden omgeven door een vlezige bladschede. De bloeitijd is tussen juli en september, wanneer de plant talrijke, onopvallende geelbloemige dubbele bloemschermen produceert. Venkelbloemen genieten de voorkeur van zweefvliegen (Syrphidae) en bijen, omdat ze in de zomer veel nectar bieden. De aanvankelijk blauwgroene zaden die zich na bestuiving ontwikkelen zijn langwerpig-rond van vorm en duidelijk gegroefd. Ze rijpen laat in het jaar, tussen september en november, worden bruin en vallen uiteindelijk af.

Is venkel een groente? Er zijn drie soorten venkel, die op verschillende manieren worden gebruikt: De wilde venkel (Foeniculum vulgare var. vulgare), de zoete of pikante venkel (Foeniculum vulgare var. dulce) en de gekweekte knol- of groentevenkel (Foeniculum vulgare var. azoricum). Door de terugkeer naar oude rassen, maar ook door moderne veredeling, is de diversiteit aan venkelrassen tegenwoordig groter dan ooit tevoren.

Venkel verzorgen: water geven, bemesten en co.

Venkel is een onderhoudsarme groenteplant die weinig aandacht nodig heeft, behalve water geven in de zomer. Na het planten van venkel moeten tot de oogst slechts enkele maatregelen worden genomen. De jonge planten moeten regelmatig van onkruid worden ontdaan om de concurrentie om water en voedingsstoffen laag te houden. Een mulchlaag van plantaardig materiaal, zoals grasmaaisel, voorkomt de groei van onkruid en vermindert bovendien de verdamping. Aangezien de afbraak van het organisch materiaal echter stikstof in de bodem bindt, kan compenserende bemesting nodig zijn. Venkel is een gemiddelde eter, maar vereist hogere hoeveelheden kalium. Een overwegend organische, langzaam vrijkomende meststof met een hoog kaliumgehalte, zoals onze Plantura biologische tomatenmeststof, is ideaal voor de bemesting van venkel. De dierlijke meststof in korrelvorm wordt bij het planten van voorgezaaide jonge planten of bij het begin van de knolvorming van direct gezaaide planten rondom de venkel aangebracht en oppervlakkig ingewerkt. De aanwezige voedingsstoffen komen in de loop van de weken langzaam en voorzichtig vrij voor de plant en het milieu.

Plantura Organische Tomatenmeststof

Effectief effect op lange termijn,
goed voor de bodem, onschadelijk voor mens, dier & natuur

Koop hier!

De enige relevante plaag van venkel is de rups van de zwaluwstaart (Papilio machaon), een van de grootste inheemse vlindersoorten. De schade door het voeren is echter beperkt en wordt later beloond met de mooie, crèmegele en blauw gekleurde vlinders in de tuin.

Is venkel winterhard?

Als volwassen plant is venkel niet winterhard, terwijl de jonge planten voor korte periodes temperaturen tot – 4 °C kunnen verdragen. Aangezien de plantaardige venkel alleen als eenjarige wordt geteeld voor zijn malse knol, hoeft hij meestal niet te overwinteren. Alleen voor de zaadproductie moeten de knolvenkelplanten worden overwinterd. Winterharde venkels zijn de wilde venkel en de kruidige venkel, die in onze streken gemakkelijk temperaturen onder – 20 °C kunnen verdragen.

Propagatie

Venkel wordt vermeerderd door de zaden. Om zelf aan venkelzaad te komen, moet eerst worden vastgesteld of het een kruid of een knolvenkel is. Deze laatste bloeit meestal pas in het tweede jaar en moet dus vorstvrij overwinteren voor de zaadproductie. Selecteer daartoe 10 – 15 gezonde, mooie venkelbollen voor vermeerdering, knip de bladeren terug tot ongeveer 20 cm, pot de venkelplanten op en zet ze in een koelhuis of serre. De luchtvochtigheid mag niet te hoog worden en ook het water geven moet zeer spaarzaam gebeuren, zodat de bollen niet worden aangetast door schimmelziekten. Het volgende voorjaar worden de planten na de laatste vorst overwinterd. Ze bloeien dan snel en de venkelzaden rijpen betrouwbaar tot in de herfst. Pikante venkel daarentegen produceert al in het eerste jaar na het zaaien talrijke bloeiwijzen en zaden. In het tweede jaar is de oogst meestal veel groter. Zaadstengels die bruin worden, moeten snel worden afgesneden en te drogen worden gelegd, want rijpe venkelzaden hebben de neiging eraf te vallen. Venkelzaadjes kunnen ongeveer één tot twee jaar ontkiemen.

Tip: Pikante venkel, knolvende venkel en wilde venkel zijn nauw verwant, dus ze kunnen kruisen. Zelfgekweekte knolvenkelzaden hebben de neiging om direct te gaan bloeien in plaats van een grote scheut bol te vormen. Om venkelrassen te vermeerderen, is het daarom belangrijk om het niet met twee rassen tegelijk in dezelfde tuin te doen.

Venkel kan in veel verschillende gerechten worden gebruikt en verrijkt de keuken met zijn aromatische, gezonde scheuten. We geven tips voor het oogsten, bewaren en gebruiken van venkel.