Waterkers: Deskundige tips voor het kweken van de gezonde tuinkers

Waterkers is niet alleen gezond, maar ook erg populair als verfijning in de thuiskeuken. Alles wat je moet weten over het kweken van waterkers vind je hier.

Herinner je je kindertijd en de kleine waterspuwer? Dan bent u vast en zeker ook bekend met waterkers (Nasturtium) is een begrip. Maar het gezonde kruid staat niet alleen op de tafel van de Watermannen; ook voor ons mensen is waterkers een ware verrijking op het menu.

De naam “waterkers” heeft iets van het sprookje – en misschien ook iets van het verleden, want tegenwoordig is de smakelijke plant helaas nauwelijks meer bekend. Ten onrechte, want het wilde kruid is onvergelijkbaar veel aromatischer en pittiger dan de bekende tuinkers (Lepidium sativum).

Waterkers: Oorsprong en eigenschappen

Ondanks de gelijkenis in naam is de verwantschap met tuinkers nogal ver te zoeken. Beide soorten tuinkers behoren tot de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae), die gemakkelijk te herkennen is aan de vier in kruisvorm geplaatste blaadjes. Toch hebben ze niets gemeen. Wat ze wel gemeen hebben, is hun scherpe, kruidige smaak.

Als wild kruid langs beken en bronnen was waterkers ooit wijdverbreid in Europa en, vooral onder natuurminnende kinderen, een lekker tussendoortje tijdens lange wandelingen. Tegenwoordig is het kruid, dat gevoelig is voor vervuiling, niet meer zo algemeen als vroeger, maar het is over de hele wereld verspreid.

De plant heeft veel vocht nodig en groeit in het ondiepe water van kustgebieden, het is dus een waterplant. De groene stengels met de vlezige bladeren drijven in het water of steken eruit. Zelfs in de winter behoudt de plant zijn kleur en daarom is het vaak het enige verse groen op het bord, vooral in het koude seizoen.

De populairste waterkersrassen

Het geslacht waterkers (Nasturtium) omvat twee in Europa inheemse soorten. Gewoonlijk is waterkers de echte waterkers (Nasturtium officinale), ook bekend als “waterkers”. Deze soort is groot en de stengels worden tot 90 centimeter lang. Een vorm van deze soort is de rode waterkers (Nasturtium officinale f. rubrum) met zijn rode bladeren. Kleiner en compacter is de kleinbladige waterkers (Nasturtium microphyllum). Ook de onvruchtbare kruising tussen de twee soorten, de bruine waterkers (Nasturtium x steriel), komt in de natuur voor. De bladeren hebben een bronsachtige kleur in het koude seizoen.

Naast de waterkerssoort zijn er verschillende cultivars op de markt.

• Witte waterkers (Nasturtium officinale): Grote groeiwijze.
• Rode waterkers (Nasturtium officinale f. rubrum): Vorm van de echte waterkers.
• Kleinbladige waterkers (Nasturtium microphyllum): Compacte groeiwijze, kleinbladig.
• Bruine waterkers (Nasturtium x steriel): Onvruchtbare kruising tussen echte en kleinbladige waterkers.

Waterkers kopen

Hoewel waterkers tegenwoordig van weinig belang is voor de landbouw, kun je het als plant of zaad nog steeds gemakkelijk in de winkels vinden. Kräuterfeld biedt waterkersplanten in biologische kwaliteit aan, evenals de biologische kwekerij Christian Herb. U kunt zelfs zaden krijgen van bekende producenten als Kiepenkerl of Bingenheimer. De kwekerij Rühlemann’s heeft een grote selectie van verschillende waterkers.

Kweek waterkers

Ooit werd waterkers op grote schaal door boeren verbouwd. Vooral rond Erfurt ontwikkelde zich een ware waterkerscultuur, maar daar is inmiddels niet veel meer van over. De teelt is enigszins omslachtig, want de plant vereist een constante toevoer van vers water. Toch kan waterkers ook in eigen tuin en zelfs op het balkon worden gekweekt.

Wanneer en waar waterkers planten?

Het belangrijkste voor de teelt van waterkers is water. Als je een beek in je tuin hebt, heb je bijzonder veel geluk, want zo heb je de natuurlijke habitat van waterkers voor de deur. Anders moet u proberen zo dicht mogelijk bij de natuurlijke habitat te komen. Dit kan bijvoorbeeld met een watersloot, maar ook in de potcultuur. Het belangrijkste is dat de plant altijd helder, koud en zuurstofrijk water ter beschikking heeft.

In geval van nood kan de vochtminnende plant zelfs op vochtige plaatsen in de tuin worden gekweekt.

Waterkers geeft de voorkeur aan zonnige tot halfschaduwrijke plaatsen, maar doet het niet erg goed in de volle zomerzon. Wateren die de plant in de natuur bewoont bevinden zich meestal in een koele vallei of depressie.

Wanneer je waterkers plant hangt af van hoe je het plant. U kunt de aromatische plant zaaien rond maart of begin augustus. Het is echter gemakkelijker om stekken te planten, wat je in de zomer kunt doen.

• Teelt in en rond water, in potten of op zeer vochtige plaatsen
• Zonnige tot halfschaduwrijke locatie, geen felle zon
• Zaaien in maart of augustus
• Vermeerdering van stekken in de zomer

De juiste procedure voor de teelt van waterkers

Voordat je gaat kweken, moet je eerst een geschikte plek in de tuin zoeken. Idealiter is dit een bestaand waterlichaam zoals een beek of een vijver met watercirculatie. Als geen van beide beschikbaar is, kunt u natuurlijk speciaal voor waterkers een met water overstroomde sloot aanleggen – maar dat is veel werk. Het is bijzonder belangrijk om een instroom en een uitstroom te hebben. Het is gemakkelijker om de plant in een pot te laten groeien.

Leg hiervoor de jonge waterkers in een plantenbak, bij voorkeur een schaal. Plaats deze in een grotere plantenbak, die u vult met water tot de grond van de pot ongeveer een centimeter onder water staat. Zo groeit de waterkers altijd in het water. U moet het water echter om de twee dagen verversen, zodat het water altijd fris en koel blijft en ook voldoende zuurstof bevat.

Als de locatie vochtig en schaduwrijk is, kunt u de plant zelfs laten groeien zonder hem onder water te zetten. Waterkers mag echter nooit volledig uitdrogen.

In een pot of aan de rand van een watermassa – zaaien of kweken gebeurt eerst zonder veel water, maar met voldoende vocht. Pas als de stekken wortel hebben geschoten of de zaailingen voldoende groot zijn, worden ze overgeplant of onder water gezet. De uiteinden van de plant moeten echter nog uit het water steken.

Een mengsel van tuinaarde, zand en wat compost is geschikt als substraat. Afhankelijk van de locatie moet dit mengsel echter worden aangepast. In een vijver moet u bijvoorbeeld geen compost toevoegen, omdat dit de groei van algen vergemakkelijkt. In perken en potten daarentegen is humusrijke grond met een flinke portie compost aan te bevelen. Hoewel zand zorgt voor beluchting in een waterige pot, is het beter om het uit het bed te laten, omdat het water anders te snel wegsijpelt.

Dat geldt ook voor de teelt van waterkers:

• In de vijver: tuin- of vijveraarde met een beetje zand.
• In het bed: tuinaarde met een portie compost
• In de pot: tuinaarde met ongeveer 30 % zand en een portie compost

Verzorging van waterkers

Eenmaal geplant is de verzorging van tuinkers eenvoudig. Als hij eenmaal een bewoner van uw vijver of beek is geworden, hoeft u hem alleen nog maar te oogsten. Aangezien de plant meerjarig is en zich onder de juiste omstandigheden goed voortplant, hoeft u zich ook geen zorgen te maken over de persistentie van waterkers.

In een met water gevulde pot ziet het er heel anders uit. Het is belangrijk het water om de twee dagen te verversen, anders raakt het water uitgeput van de zuurstof die de wortels zo dringend nodig hebben. Bovendien wordt het water troebel en verrijkt met voedingsstoffen. Waterkers heeft altijd schoon en vers water nodig. Daarnaast kan de plant bescherming nodig hebben tegen de kou. Hoewel waterkers in principe is aangepast aan onze temperaturen, vriezen grotere watermassa’s en beken niet door, maar een klein watermeertje in een kuip wel. Wikkel de container zo nodig in fleece.

Een groot voordeel van waterkers is dat het niet bemest hoeft te worden.

De volgende punten zijn dus belangrijk bij de verzorging van waterkers:

• Altijd vochtig houden
• In potcultuur, ververs het water om de twee dagen
• In bad mogelijk winterbescherming
• Niet bemesten

Oogst waterkers

De oogst van de groene bladeren en scheuten vindt plaats van september tot ongeveer mei, wanneer de plant begint te bloeien. De plant kan de hele winter worden geoogst. Je hoeft alleen individuele scheuten terug te snoeien. Wees echter niet te radicaal en laat de plant steeds weer op krachten komen.

In principe mogen groene plantendelen echter alleen uit stromend water worden geoogst. Als er geen watercirculatie is of als het water niet regelmatig wordt ververst, kunnen bacteriën zich aan de plant hechten. Hoe dan ook, het is natuurlijk belangrijk dat de geoogste plantendelen zorgvuldig worden gewassen.

Behalve bladeren en stengels zijn ook bloemen geschikt voor consumptie en de zaden kunnen ook worden gebruikt.

Waterkers: Ziekten en plagen

Zoals bijna elke plant heeft ook waterkers zijn tegenstanders. Slakken zijn gemakkelijk te herkennen, want ze doen zich graag tegoed aan de delen van de plant die uit het water steken. Ook bladluizen (Aphidoidea) is hier van tijd tot tijd te vinden. Je moet gewoon de eerste verzamelen. De laatste daarentegen kan goed worden afgespoeld met water. In grotere wateren kunnen wilde eenden een probleem worden. Dan kunnen alleen netten of gekleurde banden helpen.

Naast de vertegenwoordigers van de dieren is de valse meeldauwschimmel (Peronospora parasitica) kan van tijd tot tijd op waterkers worden aangetroffen.

Gele bladeren aan waterkers?

Als de waterkers gele bladeren krijgt, is er iets mis. Controleer eerst het belangrijkste: Heeft de plant altijd genoeg water gehad? De waterminnende plant kan een gebrek aan water en droogte niet aan.

Een andere oorzaak zou een wortelprobleem kunnen zijn. Door zuurstofgebrek of ongedierte in het wortelgebied kunnen de wortels afsterven.

Waterkers bloeit niet

De bloem van waterkers verschijnt elk jaar rond mei. Pas gezaaide planten kunnen nu nog te jong zijn om te bloeien. Deze planten beginnen pas het volgende jaar te bloeien.

Waterkers: Ingrediënten en gebruik in de keuken

Waterkers dankt zijn pikantheid aan de mosterdolieglycoside gluconasturtiin. Veel leden van de kruisbloemenfamilie bevatten mosterdolieglycosiden. Bijvoorbeeld kool (Brassica) aan zijn typische koolachtige geur. De smaak van deze glycoside van mosterdolie maakt waterkers tot een ideale verfijning van soepen en salades, maar ook van kruidenkwark en smeersels. De bloemen zijn uitstekend geschikt als decoratie. De kleine zaadjes van de plant geven daarentegen een frisse smaak aan zelfgebakken brood als ze gedroogd worden.

Omdat waterkers ook in de winter vers kan worden geoogst, is het een belangrijke leverancier van vitamine A en C tijdens het koude seizoen. Het bevat ook ijzer, jodium en foliumzuur. Waterkers is niet alleen een gezond kruid, maar ook bekend uit de kruidengeneeskunde. Het wordt geacht de eetlust en de stofwisseling te stimuleren en wordt zelfs gebruikt als afrodisiacum. Maar wees voorzichtig bij gevorderde zwangerschap, want bij te grote hoeveelheden kan waterkers een huilerig effect hebben.

Als het kweken van waterkers u te veel tijd kost, vindt u hier ons artikel over tuinkers, het gemakkelijker te verzorgen maar even smakelijke familielid van waterkers.