Weideslakken: de plaag herkennen en de larven biologisch bestrijden

Weideslakken steken niet, maar kunnen toch veel schade aanrichten. Meer precies, het zijn hun larven die kunnen leiden tot de dood van hele gazons.

Hoewel weideslakken (Tipula paludosa) in principe nuttige insecten zijn, kan een massaal voorkomen in het gazon snel een probleem worden. In dit artikel vindt u informatie over hoe u de plagen, de volwassen dieren en de larven van de weideslakken kunt herkennen en over de verschillende mogelijkheden om ze milieuvriendelijk te bestrijden.

Weideslakken herkennen: Gedrag en plagen

Weideslangen komen, ondanks hun tweede naam – moerasslang – vooral voor op verse, middelzware, lemige bodems met gesloten graszoden. Weideslangen zijn vrij gemakkelijk te herkennen en te onderscheiden van andere insecten en hun larven.

Volwassen weideslangen zijn relatief groot, met een lichaamslengte tot 2,5 cm en een spanwijdte van 3 tot 4 cm. Het lichaam van Tipula paludosa is effen grijsbruin en langwerpig. Zijn poten zijn opvallend lang en dun en zijn vleugels zijn helder en niet gevlekt. Als u een exemplaar beter kunt observeren, zult u een V-vormige naad op de rug en de afwezigheid van puntogen tussen de samengestelde ogen opmerken. Zoals bij alle soorten muggen zijn de monddelen van weidemuggen niet ontworpen om te steken. In plaats daarvan voeden de volwassenen zich met water en nectar. Ze zijn dus niet gevaarlijk voor ons mensen, en volwassen weideslangen beschadigen het gazon niet.

TipVolwassen weideslakken kunnen op het eerste gezicht worden verward met de zogenaamde koolslakken (Tipula oleracea) kunnen worden verward. Voor een duidelijke identificatie moet je een slang vangen en naar zijn ogen kijken. Als ze dicht bij elkaar liggen en elkaar bijna raken, is het een koolslang. Bij weideslangen is de afstand veel groter.

Direct na het uitkomen in de herfst zijn de larven van de weideslang nog erg klein. Tegen het volgende voorjaar zijn ze echter tot 4 cm groot. Typisch voor Tipula larven is de zogenaamde “duivelsgrimas”. Als je de bruingrijze larve van achteren bekijkt, zie je een donkere, harde plaat omgeven door zes witte kwabachtige uitsteeksels. Dit is een werktuig dat gebruikt wordt voor de voortbeweging. Het is echter door creatieve waarnemers geïnterpreteerd als een gezicht met twee donkere ogen en witte horens. Het eigenlijke hoofdkapsel is van stevige structuur en zeer klein. Bovendien hebben de larven geen poten of andere aanhangsels.

Tip: Ondanks alles is het heel moeilijk om de larven van andere muggensoorten te onderscheiden. Ze zijn echter gemakkelijk te onderscheiden van engerlingen, die ook grote schade aan het gazon kunnen toebrengen. De larven van weideslakken zijn veel slanker dan engerlingen en hebben geen opvallende verdikking of kromming van het lichaam.

De poppen van de larven tijdens de ruststadia zijn roodbruin en verdeeld in verschillende segmenten, waarvan de achterste ringvormige kleine stekels dragen.

Manier van leven

De volwassenen komen uit de poppen vanaf ongeveer half augustus. Door hun korte levensduur beginnen weideslangen direct te paren en eieren te leggen. Aangezien vrouwtjes een beperkt vliegvermogen hebben en slechts maximaal vijf meter per keer kunnen vliegen, worden ze alleen in de buurt van larvenhabitats aangetroffen. Een vrouwtje legt 300 tot 500 eieren en sterft dan relatief snel. De eerste larven komen al na 11 tot 15 dagen uit. In totaal worden vier stadia doorlopen voor de verpopping, waarvan twee nog in de herfst. Het derde larvenstadium komt dieper in de grond voor en maakt overwintering onder de vorstgrens mogelijk. In koude winters kan tot 50 procent van de larven van Tipula paludosa kan verloren gaan. Maar als de winter zacht was, overleven de meeste van hen. In het voorjaar gaat de ontwikkeling verder met de laatste twee larvenstadia. In dit stadium wordt de grootste schade aangericht, omdat de larven in het eindstadium tot 4 cm lang kunnen worden en dus echte vraatzuchtigen zijn.

De larven van de weideslang bereiken hun maximale grootte rond half mei. Dan trekken ze dieper de grond in en rusten ongeveer 3 tot 5 cm onder het bodemoppervlak gedurende ongeveer zes weken voordat ze zich verpoppen en vanaf half augustus uitkomen als volwassen slangen. Op deze manier creëert de weideslang één generatie per jaar.

Schade

Al in de herfst voeden de nog jonge, kleine weideslaklarven zich met graswortels en ’s nachts of op regenachtige dagen ook met oppervlakkige plantendelen. De grootste schade treedt echter op in het voorjaar, vooral na zachte winters. Dan kunnen de massa’s grote weideslaklarven hele stukken gazon ontwortelen.

Typische tekenen van aantasting door weideslaklarven zijn:

• Verminderde groei
• Geelbruine verkleuring van de bladeren
• Verwelkingsverschijnselen
• Genesteld voorkomen van kale plekken
• Meer vogels op het gazon. Zij voeden zich met de larven die dicht onder het bodemoppervlak leven en kunnen het gras verder beschadigen door hun gekrab.

Verschil met schimmelziekten: In het geval van een weidewantsaantasting worden de bladeren gelijkmatig bruin en niet vlekkerig. Het lijkt alsof het gazon op sommige plaatsen uitdroogt.

Als u niet zeker bent, helpt een eenvoudige spadeprik op een aangetaste plek. Als er een plaag is, moet u de larven direct kunnen zien, waarvan er in ernstige gevallen tot 600 per vierkante meter kunnen zijn.

In één oogopslag: Hoe zien weideslakken eruit in het gazon?

• Volwassen slangen: Lengte: tot 1,8 cm (mannetje), 2,5 cm (vrouwtje); spanwijdte: tot 3 cm; lange, dunne poten; eenkleurig, bruingrijs met heldere, ongevlekte vleugels.
• Larven: bruingrijs; tot 4 cm (in het voorjaar); gesclerotiseerd, klein kopkapsel; “duivelsgezicht” op het achterlijf voor de voortbeweging.
• Poppen: Roodbruin; verschillende segmenten, de achterste met kleine stekels.
• Schade: Verdorren en bruin worden van grassen tot nestachtige kale plekken in het gazon.

Bestrijding van weideslakken

Zodra u de eerste vliegen in uw tuin heeft ontdekt, rijst al snel de vraag: “Hoe bestrijd ik Tipula larven in het gazon?”. Synthetische chemische bestrijding van weideslanglarven in het gazon is al enige tijd verboden. Er bestaan echter nog verschillende bestrijdingsmogelijkheden, waarvan sommige zeer goed verenigbaar zijn met het milieu en andere nuttige insecten in de bodem ongemoeid laten.

Nematoden tegen weideslaklarven

Nematoden van de soort Steinernema carpocapsae parasiteren op de larven van weideslakken en sommige andere plagen. De kleine nematoden, die onzichtbaar zijn voor het blote oog, zoeken de larven in de grond op en dringen ze binnen. Daar planten ze zich verder voort en doden de weideslaklarven. Dit gebeurt door het loslaten van een bacterie, die op zijn beurt een toxine afgeeft. De eerste behandelingssuccessen zijn al na zeven dagen zichtbaar. Als de oude larve geen voedsel meer biedt, wordt ze verlaten door de nematoden, die op zoek gaan naar nieuwe gastheren. Dit gaat door tot ze geen larven meer vinden en uiteindelijk zelf sterven. De bestrijding van weideslakken in gazons met nematoden is dus een duurzame, chemievrije bestrijdingsmethode die onschadelijk is voor mens en milieu. Een rendement van 80 tot 90 procent kan worden bereikt.

Weideslakken bestrijden met nematoden heeft alleen zin tussen half september en half oktober, d.w.z. twee tot drie weken na de vlucht van de imago’s, de volledig gevormde en geslachtsrijpe insecten. Met toenemende leeftijd ontwikkelen de larven betere verdedigingsmechanismen en worden ze resistenter. In deze periode worden onze Plantura SC aaltjes ingezet tegen veenmollen, weideslakken en regenwormen. Een pakje met tien miljoen aaltjes is voldoende voor ongeveer 20 vierkante meter. De nematoden kunnen gemakkelijk worden besteld en thuisbezorgd. Ze kunnen tot zes weken voor gebruik in de koelkast worden bewaard.

Tip: Kies voor de toepassing een bewolkte, eerder regenachtige dag, want de aaltjes reageren gevoelig op UV-straling. Ook daarna moet de grond steeds vochtig worden gehouden, anders bestaat het risico dat de aaltjes uitdrogen.

Insecticiden tegen weideslakken

In grasland en gazons zijn insecticiden tegen weideslakken in het algemeen niet toegestaan. Naast het beoogde effect tasten deze synthetische stoffen vaak andere, nuttige insecten aan. Ze kunnen ook negatieve effecten hebben op ons mensen of huisdieren. Gelukkig zijn insecticiden tegen weideslakken niet nodig, omdat er voldoende andere bestrijdingsmogelijkheden zijn.

Weideslakken bestrijden met calciumcyaanamide

Het beste effect met calciumcyaanamide tegen Tipula wordt bereikt wanneer de meststof in het vroege voorjaar wordt toegediend, d.w.z. vanaf ongeveer maart. Hoe jonger de larven zijn, hoe gevoeliger ze zijn. De bodemtemperatuur moet al 3 – 8 °C hebben bereikt. Als op regenachtige dagen 30 tot 40 g meststof per vierkante meter wordt toegediend, kan een efficiëntie van 40 tot 60 procent worden bereikt. Maar let op, op de lange termijn heeft bemesten met calciumcyaanamide ook veel nadelen, zoals u kunt lezen in ons speciale artikel over calciumcyaanamidemeststoffen.

Huismiddeltjes tegen weideslakken

U kunt de larven ook mechanisch bestrijden, bijvoorbeeld door het gazon te rollen terwijl de larven zich nog in een vroeg ontwikkelingsstadium bevinden. Beluchtingsrollen met spikes zijn hier bijzonder geschikt.
Verticuteren veroorzaakt ook blijvende schade aan de larven, maar ook aan het gazon. Daarom moet verticuteren worden gecombineerd met doorzaaien.
Op kleine oppervlakten kunt u ook onderzetters strooien met een lokaasmengsel van tien delen vochtige tarwezemelen en één deel suiker. De Tipula larven in het gazon worden hier sterk door aangetrokken, verlaten de grond en trekken de onderzetters in. Daar kunnen ze dan in de vroege ochtenduren worden opgehaald. Stukjes zwarte folie of plastic hebben een soortgelijk effect.
Ten slotte kunt u ook kleine gazons bedekken met vliesdoek zodra u in augustus de eerste vliegende muggen hebt ontdekt. Dit voorkomt dat de muggen hun eieren leggen in dit stukje gazon. Het is belangrijk dat het vlies zo licht mogelijk is en lucht- en waterdoorlatend, zodat het gazon zo min mogelijk wordt beschadigd. Verwijder het vlies alleen bij het maaien van het gazon. De laatste volwassenen sterven rond half september, zodat het vlies dan volledig van het gazon verwijderd kan worden.

In één oogopslag: Hoe kun je weideslakken bestrijden?

• Het is niet toegestaan weideslakken te bestrijden met synthetische insecticiden.
• Nematoden vormen een duurzame, veilige bestrijdingsoptie. De kleine aaltjes doden weideslanglarven in het gazon door ze te parasiteren.
• Bemesting met calciumcyaanamide kan schadelijk zijn voor weideslaklarven, en calciumcyaanamide is op lange termijn schadelijk voor het gazon.
• Rollen en verticuteren kunnen ook weideslaklarven doden.
• Vallen met lokaas lokken larven uit de grond, die kunnen worden verzameld.
• Kleine gazons kunnen worden bedekt met vliesdoek.

Een plaag voorkomen

Sommige van de bovengenoemde maatregelen dienen ook om een weideslakplaag te voorkomen. Het afdekken van het gazon met bijvoorbeeld fleece, folie of karton kan het leggen van eieren voorkomen. Af en toe rollen of verticuteren houdt ze ook in toom. Daarnaast gaat het stimuleren van roofdieren van weideslakken ook een aantasting van uw gazon tegen. Hiertoe behoren veel vogels zoals merels en spreeuwen. In een apart artikel hebben we samengevat hoe u uw tuin vogelvriendelijker kunt maken.

Een gezond, weelderig groen gazon heeft veel verzorging nodig. Niet alleen ongedierte, maar ook bemesting op het verkeerde moment of verkeerd maaien kunnen het gazon aantasten. Daarom is het belangrijk te weten welke gazononderhoudstaken het hele jaar door moeten worden uitgevoerd en waar u op moet letten.