Berendruif: planten, effecten & gebruik als geneeskrachtige plant

De berendruif is in Duitsland zeldzaam geworden en wordt streng beschermd. Om de bladeren voor medicinale doeleinden te gebruiken, kunt u ze in uw eigen tuin planten.

Zijn groenblijvende blad verfraait de tuin het hele jaar door en wordt soms ondersteund door mooie bloemen en bessen. Ook voor hommels is de berendruif (Arctostaphylos uva-ursi) heeft een grote waarde als voederplant. Hier laten we zien hoe je deze veeleisende plant plant plant, verzorgt en gebruikt.

Berendruif: oorsprong en eigenschappen

De berendruif (Arctostaphylos uva-ursi) of groenblijvende berendruif is wijdverbreid op het noordelijk halfrond en behoort tot de heidefamilie (Ericaceae). Hij groeit als een dwergstruik en bereikt hoogtes tot 50 cm, maar blijft meestal wat kleiner met ongeveer 25 cm. De vaste plant kan in goede omstandigheden tot 120 jaar oud worden, maar groeit zeer langzaam. Hij komt vaker voor in de bergen op zuidelijke locaties, en ook op lagere hoogtes in het noorden. Meerdere exemplaren samen kunnen tapijten of matten vormen die de hele grond bedekken.

De bladeren van de beredruif zijn eirond, hebben een leren bast en zijn glad of behaard, afhankelijk van de leeftijd. Aan het oppervlak zijn ze glanzend groen, aan de onderkant zie je bladnerven die als een net zijn gerangschikt. De scheuten van de bladeren kunnen meer of minder behaard zijn. Vanaf maart verschijnen er klokvormige bloemen in trossen, wit tot sterk rozerood van kleur. In augustus verschijnen de bolvormige steenvruchten, die glanzend rood zijn en op bessen lijken. De wortels van de berendruif reiken vrij diep, tot een meter, en zijn dus nuttig voor de watervoorziening.

Natuurlijk groeiende berendruif wordt als bedreigd beschouwd en is daarom wettelijk beschermd. Andere namen zijn uricula, zandbes of veenbes, hoewel hij niet tot de groep veenbessen behoort.

Tip: Berendruif bevat looistoffen die in veel geneeskrachtige planten voorkomen. Bij de berendruif is het gehalte zelfs zo hoog dat de bladeren vroeger werden gebruikt om leer te looien.

Aanplant en verzorging

Zoals de verwante sphagnum mirte (Gaultheria mucronata) en klokjesheide (Erica tetralix) en cranberry (Vaccinium vitis-idaea), die ook tot de heidefamilie behoren, geeft de berendruif de voorkeur aan zure bodems. De plaats moet ook zonnig tot licht beschaduwd en droog tot fris zijn, het substraat moet doorlatend zijn en vrij weinig voedingsstoffen bevatten. Om aan de eisen van de berendruif te voldoen, meng je zuur substraat zoals onze Plantura Organische Zure Grond door de grond. Het is speciaal samengesteld voor plantensoorten die een zuur milieu nodig hebben om goed te groeien. Als de tuingrond erg kleiachtig is, d.w.z. zwaar, meng er dan zand doorheen voor een betere doorlaatbaarheid. Je kunt de berendruif het hele jaar door planten. In de regel is het voorjaar het beste, omdat de plant dan de tijd heeft om krachtig te groeien tot de winter. Voor het zaaien wordt echter de herfst aanbevolen, omdat berendruif een koude kiemer is. Tussen de planten van de beredruif moet een afstand van ongeveer 40 cm worden aangehouden.

Tip: Vanwege zijn platte groei en matvorming wordt berendruif vaak gebruikt als bodembedekker. Twee tot drie planten per vierkante meter zijn hiervoor voldoende.

De berendruif is zeer weinig veeleisend in de verzorging. Na het planten en in de pot moet hij af en toe water krijgen. Grotere exemplaren die in de tuin zijn gegroeid, hebben meestal geen extra water nodig.
Zelfs regelmatige bemesting heeft de beredruif nauwelijks nodig. Voor potplanten is het voldoende om in de herfst of bij het verpotten een beetje verzurende meststof door de grond te werken, zoals onze Plantura Biologische Hortensia-meststof. Het is bij uitstek geschikt voor moerasplanten en hun bodem en bevat alle belangrijke voedingsstoffen.

De geringe groei van de plant maakt het snoeien van de berendruif overbodig. Als er echter storende, oude of dode takken zijn, kunnen deze zonder problemen worden verwijderd.

Oogst, effect en gebruik van berendruif

Berendruifbladeren worden al heel lang in de geneeskunde gebruikt en de bessen zijn ook eetbaar. Het is vooral de stof arbutine die verantwoordelijk is voor de antiseptische werking van de plant. Berendruifbladeren helpen bij blaas- en urineweginfecties. De arbutine wordt in het lichaam omgezet in hydrochinon, dat de groei van bacteriën remt. Aangezien de uitscheiding van de stof via de nieren plaatsvindt, worden de urinewegen daarbij in principe licht gedesinfecteerd.

Berendruifbladeren

In de geneeskunde worden alleen de bladeren van de berendruif gebruikt, omdat die de werkzame bestanddelen bevatten. Je kunt ze het hele jaar door oogsten van de groenblijvende plant. Het is beter om jonge bladeren te oogsten, omdat die minder tannines bevatten. Een thee van berendruifblad helpt bijvoorbeeld tegen blaasontsteking. De bladeren van de berendruif ontwikkelen hun werking het best door een koud extract. Laat daartoe de gedroogde bladeren een nacht in koud water weken. Een warme infusie werkt net zo goed, maar smaakt bitterder en er komen meer tannines vrij, die de maag kunnen irriteren. U moet niet langer dan een week achtereen en in totaal vijf weken per jaar berendruppelthee nemen, anders is de dosering te hoog.

Tip: In alkalische urine is de antiseptische werking van berendruifbladeren sterker dan in zure urine. Voor meer alkalische urine eet u veel fruit en groenten en weinig dierlijke producten.

Vruchten van de besdruif

De bessen van de druif worden niet medicinaal gebruikt, maar zijn eetbaar. Ze smaken licht bitter en hebben een melige consistentie. Omdat ze na het koken zoeter smaken, kunt u heerlijke geleien en jam maken door er suiker aan toe te voegen. De rode vruchten van de berendruif worden tussen september en oktober geoogst.

Is berendruif giftig of eetbaar?

Berendruif is niet giftig. Bij overmatige consumptie kunnen echter maagproblemen ontstaan. Om het zekere voor het onzekere te nemen, worden berendruifbladeren afgeraden tijdens zwangerschap, borstvoeding of voor kinderen. Hetzelfde geldt voor huisdieren: Berendruif is eetbaar en alleen problematisch in grote hoeveelheden.

Alles wat belangrijk is over de oorsprong, de teelt en het gebruik van bosbessen vindt u in ons gerelateerde artikel.