Birdsong is een akoestisch meesterwerk. Maar waarom zingen vogels eigenlijk? En waarom kwetteren sommige vogels ’s morgens en andere ’s avonds of ’s nachts? In dit artikel lichten we de redenen daarvoor toe.

Zingende blauwborst
Blauwborsten behoren tot de klassieke zangvogels [Foto: AlekseyKarpenko/ Shutterstock.com]

Wat kan meer vreugde brengen dan een veelstemmig vogelconcert op een zomerochtend? De levendige en lenteachtige geluiden wijzen vaak op het begin van een bijzonder mooie en zonnige dag. Maar waarom tjilpen vogels eigenlijk? Zeker niet voor ons plezier – al is dat natuurlijk een welkome bijkomstigheid. En waarom horen we ’s ochtends vroeg zoveel vogels en ’s avonds of ’s nachts maar weinig? En wat is dat toch met vogelgeluiden in de winter? Hebben ze een ander doel dan zingen in de lente? Al deze vragen willen wij beantwoorden in ons informatie-artikel.

“Inhoud

  • Waarom tjilpen vogels?
  • Waarom zingen vogels ’s morgens of ’s avonds?
  • Waarom tjilpen vogels in verschillende seizoenen?

Waarom tjilpen vogels?

Eigenlijk is vogelgezang een vorm van communicatie. Sommige soorten hebben slechts één of enkele vogelgeluiden, terwijl andere een breed scala aan geluiden en melodieën gebruiken. In principe wordt een onderscheid gemaakt tussen vogelzang – die vaak uit één melodisch couplet bestaat – en verschillende roepjes, die meestal alleen uit korte klanken bestaan.

De Vogelzang wordt vooral gehoord tijdens het broedseizoen, omdat het dient om een territorium af te bakenen en een broedpartner aan te trekken. Bij de meeste vogels zingen alleen de mannetjes, in de hoop de gunst van een vrouwtje te winnen door een territorium te veroveren en expressief te zingen. Leer meer over balts en het paren van vogels in ons speciale artikel.

Vogelgeluiden kan veel ingewikkelder betekenissen hebben, waarover zelfs ornithologische wetenschappers het niet altijd eens zijn. Er zijn contactroepen, waarmee verwante vogels elkaar kunnen herkennen, bedelroepen, die de jongen maken om voedsel van hun ouders te krijgen, en ook speciale waarschuwingsroepen, die worden gemaakt in geval van gevaar, bijvoorbeeld om soortgenoten te waarschuwen voor roofdieren.

mannelijke en vrouwelijke vink
Mannelijke vogels zingen om een partner aan te trekken [Foto: Izzy Standbridge/ Shutterstock.com]

TipBent u geïnteresseerd in de zintuigen van vogels? In ons artikel “Kunnen vogels ruiken, horen & kleuren zien?” hebben we interessante feiten voor u voorbereid.

Waarom zingen vogels ’s morgens of ’s avonds?

De meeste vogels zingen in de vroege ochtenduren. Waarom juist deze tijd zo gunstig is, wordt in de wetenschap al lang besproken en zou verschillende oorzaken kunnen hebben:

1. Ten eerste kan geluid zich ’s ochtends beter verspreiden omdat er minder wind en andere luchtbewegingen zijn dan op latere momenten van de dag. De vogels hebben dus de kans om hun stem verder te laten horen.

2 Een andere theorie is dat vogels bij zonsopgang minder goed kunnen foerageren omdat er een gebrek aan licht en warmte is. Vooral insectenetende vogels moeten vaak even wachten tot hun prooi actief wordt. Daarom kunnen ze de tijd in de ochtend gebruiken om uitgebreid te zingen.

Een laatste reden voor ochtendzang houdt verband met het hormoon melatonine, dat – net als bij mensen – de interne klok van dieren regelt en vogels aanzet tot zingen in de vroege ochtend. In principe heeft het echter geen zin dat alle vogels tegelijk zingen, ook al is er een perfect tijdstip voor – omdat de liederen elkaar anders te veel zouden overlappen en niemand zich meer zou kunnen laten horen. Daarom hebben sommige vogels ook de gewoonte om in de avonduren of ’s nachts te zingen. En zelfs ’s morgens zingen verschillende vogelsoorten op verschillende tijden. De roodstaart bijvoorbeeld zingt anderhalf uur voor zonsopgang, terwijl de vink en groenling pas bij de eerste zonnestralen beginnen te zingen. Dit verschijnsel wordt ook wel de “vogelklok” genoemd.

zingende roodstaart
De roodstaart is een “vroege vogel” in de ware zin van het woord. [Foto: Frank Fichtmueller/ Shutterstock.com]

Bericht: Lees meer over nachtvogels in ons speciale artikel.

Waarom tjilpen vogels in verschillende seizoenen?

Aangezien het paar- en broedseizoen – en dus de belangrijkste redenen om te zingen – in het late voorjaar ten einde lopen, lijkt de vogelwereld vanaf augustus enigszins stil te vallen. Veel van onze inheemse trekvogels verlaten dan hun broedgebieden en keren pas in het voorjaar terug. Sommige van de resterende standvogels en vogels langs de weg beginnen echter weer te zingen in de herfst en zijn zelfs tot diep in de winter te horen. Deze winterzang dient om voederterritoria af te bakenen, die meestal wat uitgestrekter zijn dan de broedterritoria in de zomer. Op deze manier verzekeren de vogels zich van voedselbronnen in het kale winterlandschap.

Zingend roodborstje in de winter
Roodborstjes zingen nog steeds in de winter [Foto: Cliff Day/ Shutterstock.com]

Let op: Als u een beginner bent en wat vogelgeluiden wilt leren, is het een goed idee om in de wintermaanden te beginnen. Aangezien slechts enkele vogels in deze periode zingen, kunt u het onderwerp langzaam benaderen en in de loop van het voorjaar steeds meer stemmen aan uw repertoire toevoegen. Nog meer praktische tips over hoe u kunt beginnen met vogels kijken vindt u in ons speciale artikel.

Vergelijkbare berichten