Bestrijding en voorkoming van meeldauw op komkommers

Komkommer meeldauw is een van de meest voorkomende ziekten van komkommers. In dit artikel laten we zien hoe onderscheid kan worden gemaakt tussen echte meeldauw en valse meeldauw en hoe echte meeldauw op komkommers kan worden bestreden en voorkomen.

De komkommer (Cucumis sativus), zoals zijn verwanten, de pompoen (Cucurbita), courgettes (Cucurbita pepo var. pepo convar. giromontiina) en meloenen (Cucumis melo), worden vaak aangetast door echte meeldauwschimmels. Zowel echte meeldauw als valse meeldauw kunnen komkommerplanten in de kas of buiten aantasten en zich snel verspreiden. Rasselectie en ziektepreventie zijn cruciaal om komkommerplanten gezond te houden. In dit artikel hebben we de belangrijkste tips voor het voorkomen en bestrijden van valse meeldauw op komkommers samengevat.

Herkennen van echte en valse meeldauw op komkommers

De twee ziekteverwekkers van echte meeldauw komen vooral voor op komkommers in kassen. Sphaerotheca fuliginea en Erysiphe cichoracearum aanwezig is. Dit zijn schimmels die aan de bovenkant van het blad een witgrijs schimmelnetwerk vormen, het zogenaamde mycelium. Ze voeden zich met de cellen van de buitenste bladlaag en leiden in toenemende mate tot het afsterven van het blad. De schimmels planten zich voort door middel van sporen, de zogenaamde conidia. Ze worden verspreid door verandering van luchtvochtigheid en komen via de lucht op andere bladeren of andere planten terecht. De vruchten zelf zijn slechts zelden besmet. Na 3 tot 7 dagen herhaalt de cyclus zich, er wordt nieuw wit mycelium gevormd en er komen sporen uit. Meeldauw verspreidt zich bijzonder sterk bij zonnig en droog weer.

In tegenstelling tot kaskomkommers worden buitenkomkommers en andere cucurbitaceae in toenemende mate aangetast door valse meeldauw (Pseudoperonospora cubensis) valt de komkommer aan. Het is een van de belangrijkste komkommerziekten en veroorzaakt aanzienlijke schade, aangezien vaak de hele plant afsterft. Valse meeldauw op komkommers tast echter onder gunstige omstandigheden ook kasplanten aan en kan zich in kassen zeer snel verspreiden. Bij besmetting veroorzaakt valse meeldauw aanvankelijk gele, hoekige vlekken op het bladoppervlak, scherp begrensd door bladnerven, die aan de onderkant lichtbruin worden. Aan de onderkant van het blad worden ook paarsbruine sporangia gevormd, die dienen om de ziekteverwekker te vermenigvuldigen. Na verloop van tijd worden de gele vlekken bruin en sterft het blad meestal steeds meer af vanaf de rand. De bruine bladeren hangen dan aan de nog groene bladstelen. Binnen enkele dagen kan de hele standplaats besmet zijn en snel afsterven.

Valse meeldauw verspreidt zich goed bij grote temperatuurschommelingen tussen dag en nacht en de daaruit voortvloeiende dauw. Het is voldoende voor besmetting als het komkommerblad ongeveer 6 uur nat is, want de eischimmel houdt van vocht. Valse meeldauw op komkommers verschijnt meestal vanaf half juli, in natte jaren soms vanaf juni.

Bestrijding van valse meeldauw op komkommers

Als de planten eenmaal zijn aangetast, moet er snel actie worden ondernomen. Echte meeldauw voelt zich vooral thuis bij droog, zonnig weer, maar gedijt niet in vrij water. Daarom kan het besproeien en vochtig houden van de bladeren met waternevel deze schimmels onderdrukken. Andere ziekten, vooral valse meeldauw, houden echter van natte bladgroenten en zouden zich hier sneller kunnen verspreiden. Als slechts enkele bladeren zijn aangetast, in het beste geval in het beginstadium met slechts enkele kleine vlekjes, kunt u proberen de meeldauw onder controle te krijgen door het zieke loof te snoeien en af te voeren.

Bij een ernstige aantasting helpen bovengenoemde maatregelen echter vaak niet meer. Doeltreffende en momenteel goedgekeurde producten voor huis- en volkstuinders zijn die met de werkzame bestanddelen azoxystrobin, fosetyl, fluopicoliden en propamocarb. Deze sprays tegen schimmelziekten, zoals het preparaat Fungisan Rosen- und Gemüse Pilzfrei, zijn doeltreffend tegen zowel echte meeldauw als valse meeldauw op komkommers en moeten direct bij het begin van de aantasting worden toegepast om verdere verspreiding te voorkomen. Een consequente en herhaalde behandeling is vaak nodig om echte meeldauw op komkommers te bestrijden. Daarom is het essentieel om producten te gebruiken die zo milieu- en insectenvriendelijk mogelijk zijn en om de juiste dosering, toepassing en dosering te gebruiken.

Voorkomen van meeldauw op komkommers

Plantenziekten in het algemeen kunnen worden voorkomen door een gevarieerde vruchtwisseling, de keuze van rassen, de juiste locatie, plantafstand, passende verzorging en onkruidbestrijding, alsmede een goede plantenhygiëne bij het snoeien.

Zorg bij het planten van komkommers voor een geschikte standplaats en voldoende plantafstand, zodat de lucht goed kan circuleren en de planten na regen of watergift snel drogen. Geef bovendien altijd van onderaf direct aan de basis water, niet over de bladeren, en het liefst ’s ochtends, zodat de planten overdag goed kunnen drogen. Meeldauwschimmels overleven de winter op plantenresten en onkruid dat bij hun waardplanten hoort. Van daaruit besmetten ze het volgende jaar de jonge komkommerplanten. Ongewenst onkruid moet daarom altijd goed in toom worden gehouden. Na elke plant moet het snijgereedschap bij het snoeien worden gedesinfecteerd. Ziek loof en aangetaste plantendelen mogen niet bij het compost, maar bij het huisvuil.

TipEen gemengde teelt met komkommers kan ook de druk van meeldauw verminderen als ongevoelige planten als buren worden geplant. Echte meeldauwschimmels zijn vaak zeer specifiek aangepast aan bepaalde waardplanten en vallen vaker hele plantenfamilies aan. Andere cucurbitaceae mogen daarom niet in de buurt van komkommers worden geplant.

Als preventieve maatregel kan 1% natriumbicarbonaatoplossing, kaliumwaterstofcarbonaat of heermoesbouillon worden gesproeid als plantversterkend middel. Deze natuurlijke remedies tegen meeldauw op komkommers versterken de celwanden en maken het moeilijker voor de ziekteverwekkers om de bladeren te besmetten. Voor meer tips en details over huismiddeltjes tegen echte meeldauw op komkommers, lees ons hoofdartikel over echte meeldauw.

De belangrijkste factor bij het voorkomen van echte meeldauw op komkommers is echter de keuze van het ras. Er zijn nu verschillende tolerante en meeldauwresistente komkommerrassen op de markt, zowel hybriden als zaadresistente komkommers. Resistentie tegen echte meeldauw en hoge tolerantie tegen valse meeldauw zijn bijvoorbeeld te vinden in de rassen ‘Bella F1’, ‘Conny F1’, ‘Dominica F1’, ‘La Diva’, ‘Lothar F1’, ‘Marketmore’, ‘Restina F1’ en ‘Saiko’.

Zijn komkommers met echte meeldauw eetbaar?

Als alleen de bladeren van komkommerplanten besmet zijn, kunnen de vruchten zonder problemen worden gegeten. De ziekteverwekkers produceren geen toxines en zijn niet gevaarlijk voor de mens. Bij een lichte aantasting verandert de kwaliteit en de smaak van de komkommervrucht niet. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor pompoenen, die ook buiten gemakkelijk door echte meeldauw worden aangetast. In principe is een komkommer met meeldauw eetbaar.

Hoewel meestal alleen de bladeren worden aangetast, lijdt de opbrengst op lange termijn onder het verlies van bladmassa. De vruchten worden zelden rechtstreeks aangetast door echte meeldauw; alleen in gevallen van ernstige besmetting vertonen de komkommers zelf schade. Als komkommervruchten worden aangetast, worden ze geel, vertonen ze misvormingen en groeistoornissen, raken ze gebarsten en barsten ze open. De schimmellaag ruikt soms onaangenaam muf, en bacteriën en ziekteverwekkers kunnen snel in gebarsten vruchten doordringen. Daarom mogen aangetaste komkommers niet meer worden gegeten. Zelfs als een spray is toegepast, zijn er meestal wachttijden voordat de komkommervruchten kunnen worden gegeten. Lees daarom de gebruiksaanwijzing van het product in kwestie.

Een andere belangrijke maatregel om komkommers sterk en gezond te houden is bemesting. Een evenwichtige, aangepaste toevoer van voedingsstoffen voorkomt ook veel ziekten. Wij geven tips over het bemesten van komkommers, de juiste meststoffen en wanneer te bemesten.