Bloemkool: profiel, verzorging & tips tegen ongedierte

De “koning van de kool”, zoals bloemkool door groenteliefhebbers wordt genoemd, is niet meer weg te denken uit onze groenteschappen. Met de juiste zorg kan bloemkool ook in uw eigen tuin gedijen.

Bloemkool (Brassica oleracea var. botrytis) lijkt niet alleen op broccoli (Brassica oleracea var. Italica), maar is er ook mee verwant. Maar wat is bloemkool eigenlijk? Bloemkool en bloemkool zijn precies dezelfde plant, al zeggen we in het Duits meestal bloemkool, in het Oostenrijks liever bloemkool. Het wordt ook wel bloeiende kool, Italiaanse kool of kaaskool genoemd. Waar het vandaan komt, hoe het groeit en wat u moet doen voor een rijke oogst, vindt u hier.

Bloemkool: oorsprong en eigenschappen

De oorsprong van bloemkool ligt vermoedelijk in Klein-Azië, vanwaar het zich in de 16e eeuw via Italië over Europa verspreidde. Door eeuwenlange selectie, kruising en veredeling werd hij zo wit en groot als we hem nu kennen uit de schappen van de supermarkt. Tegenwoordig wordt het over de hele wereld geteeld en is het een van de populairste koolsoorten. In overeenstemming met de naam bloemkool zijn het meestal alleen de bloemscheuten die bij elkaar staan die worden gegeten.
In de keuken is bloemkool een alleskunner: hij kan worden gekookt, gebakken, maar ook rauw worden gegeten. Het is rijk aan vitamine C en mineralen en wordt beschouwd als licht verteerbaar. Maar niet alleen de bloemkoolbloem is geschikt om mee te koken. Wat u met de bladeren kunt doen en hoe u ze het beste kunt bewaren, leest u in ons extra artikel Bloemkool oogsten, bewaren en gebruiken.

Hoe groeit bloemkool?

Het begint met de zaden van de bloemkool, die bruin tot zwart zijn, rond en ongeveer 2 mm in diameter. Aan de zaailingen kun je zien dat de bloemkool behoort tot de tweezaadlobbigen (Dicotyledoneae). Hij vormt na verloop van tijd een zeer groot wortelstelsel, waarbij de straal van de wortels vaak groter is dan het bovengrondse deel van de plant. Aan een dikke maar korte steel groeien donkergroene, langwerpige ovale bladeren, die aan de randen licht golvend zijn. De groeihoogte van bloemkool varieert van ras tot ras en bedraagt tot 1 m bij volledige ontwikkeling. Om bloemkool überhaupt te laten bloeien, is het voor de meeste variëteiten van belang dat er een koele periode van gemiddeld 10 tot 14 °C is gedurende ongeveer 10 dagen in ongeveer het stadium van vier tot acht bladeren. Deze zogenaamde vernalisatie zorgt voor de overgang van bladvorming naar bloei. Pas ongeveer twee maanden later groeit de bloemkoolkop uit tot een bloeiwijze. Bloemkool bloeit geel of wit met vier kruislings geplaatste bloemblaadjes. Na bestuiving ontwikkelen zich langwerpige vruchten, zogenaamde peulen, die op hun beurt bloemkoolzaden bevatten. Intussen worden ook in ons land steeds meer kleurrijke bloemkoolvariëteiten trendy. Er zijn zelfs veel verschillende soorten bloemkool om thuis te kweken.

Verschillen tussen bloemkool, romanesco en broccoli

De Romanesco (Brassica oleracea convar. botrytis var. botrytis) wordt ook wel toren- of minaretkool genoemd. Het is een variant van bloemkool en bevat meer vitamine C dan zijn visueel nauwelijks vergelijkbare familielid. De teelt van Romanesco zou hebben plaatsgevonden in Italië, in de buurt van Rome, wat overeenkomt met zijn naam.

Broccoli is nauw verwant aan bloemkool, maar genetisch veel verder verwijderd dan Romanesco. Vergeleken met witte bloemkool bevat broccoli echter meer vitaminen.

Welke standplaats bloemkool nodig heeft en meer tips vindt u in ons extra artikel Bloemkool planten.

Verzorging van bloemkool

Bloemkool vraagt enige aandacht bij de verzorging. Hoe beter u uw bloemkool verzorgt, hoe meer succes u zult hebben. Daarom leggen we hieronder de belangrijkste stappen van de verzorging van bloemkool uit.

Bloemkool correct bewateren en bemesten

Aangezien bloemkool een van de meest voedzame groenten is, is het belangrijk om hem van voldoende voedingsstoffen te voorzien. Voor de bemesting adviseren wij een hoofdzakelijk organische, langzaam vrijkomende meststof zoals onze Plantura Biologische Tomatenmeststof, die niet alleen voedingsstoffen aan de plant levert, maar ook een positief effect heeft op het bodemleven. De meststof wordt gewoonlijk eenmaal bij het planten in de grond gewerkt en een tweede keer ongeveer twee maanden later.
Bloemkool heeft ook veel water nodig en moet regelmatig water krijgen, vooral in droge periodes. Een gebrek aan water kan ertoe leiden dat bloemkool uitloopt of slechts kleine kroppen vormt.

Tip: Het is de moeite waard om de grond tussen de rijen regelmatig los te maken en het onkruid te verwijderen. Hierdoor ontstaan grotere koppen.

Bescherm bloemkool tegen de zon

Veel zonlicht ondersteunt de bloemkool tijdens de groeifase. Als er echter te veel zonlicht is vóór de oogst, moeten de witte koppen worden beschermd. Een goede gewoonte is om de omringende bladeren in het midden over de bloemkoolkop te vouwen. Dit veroorzaakt minimale schade aan de plant en kan zonnebrand bij bloemkool voorkomen. Wat dit precies is, zullen wij in een apart artikel uitleggen. Als u de bloemkolen niet afdekt, worden ze geelachtig tot paars door de vorming van caroteen, afhankelijk van de soort, maar blijven ze perfect eetbaar.

Veel voorkomende ziekten en plagen van bloemkool

In het begin van de groei zijn vooral de kleine bloemkoolplanten erg gevoelig voor ziekten en plagen. De typische vruchtwisselingsziekten van kruisbloemigen (Brassicacae) zoals kool hernia (Plasmodiophora brassicae), aderzwarting (Xanthomonas campestris pv. campestris) of Verticilium verwelking (Verticillium longisporum) kan het best worden voorkomen door een langere teeltpauze van ongeveer drie tot vijf jaar op de desbetreffende locatie.

Maar niet alleen bodemziekten, maar ook dierlijke plagen zoals de koolwitjesvlinder (Pierisbrassicaceae), de koolmotschub (Aleyrodes proletella) en de koolvlieg (Delia) veroorzaken problemen voor de bloemkool. Er is een breed scala aan biologische bestrijdingsmiddelen beschikbaar, maar het blijft belangrijk om de plaag in een vroeg stadium te onderkennen, zodat maatregelen kunnen worden genomen. Anders kan de plaagdruk snel te hoog worden voor een volledig herstel van de plant.

Bloemkoolscheuten: Wat moet ik doen?

Bloemkoolscheuten kunnen verschillende oorzaken hebben, een eenvoudige is te laat oogsten. Ga er dus niet van uit dat de bloemkool in je tuin per se even groot wordt als die in de supermarkt.

Redenen waarom bloemkool schiet:

• Te late oogsttijd
• Te weinig water
• Koudeschok bij te vroeg planten

Alle bloemkool kan nog worden gegeten na het schieten en na het begin van de bloei, maar verliest steeds meer zijn gebruikelijke milde smaak en textuur. Hoe verder de bloemkool bloeit, hoe meer bittere stoffen en mosterdoliën worden opgeslagen, waardoor de smaak steeds minder wordt.

Bloemkool vormt geen kop: oorzaken en maatregelen

Je zwoegt twee maanden met je bloemkool en hij groeit en bloeit, maar je merkt: de bloemkool vormt geen kop. Dit gebeurt waarschijnlijk vaker dan gehoopt in de eigen tuin en is heel vaak te wijten aan het feit dat de bloemkool het te goed deed, of liever gezegd dat het te warm was. Bloemkool komt tot bloei rond het achtbladige stadium, maar alleen bij een gemiddelde temperatuur van 10-14 °C gedurende ongeveer tien dagen rond die tijd. U moet dus beslist geen bloemkool in een kas kweken, tenzij u zich richt op de bloemkoolbladeren.

Tip: Van bloemkoolbladeren kan bijvoorbeeld een soep worden gemaakt.

Kunnen bloemkolen vorst verdragen?

Bloemkool verdraagt korte temperatuurschommelingen rond 0 °C en kan al in maart worden geplant, hoewel een vliesdoek hier essentieel is. Afhankelijk van het ras en de afharding kan bloemkool zelfs temperaturen tot – 12 °C verdragen. De teelt van zogenaamde winterrassen, die in april kunnen worden geoogst, heeft alleen zin in zuidelijke streken. Op onze breedtegraden worden de laatste bloemkoolvariëteiten van de herfstteelt geoogst tussen september en november.

Vermeerdering en verzameling van zaad

In feite kan men bloemkool ook opzettelijk laten schieten en bloemen laten vormen, waaruit dan weer zaden komen. Hij zou echter al rond juli moeten bloeien, omdat het rijpingsproces van de zaden relatief lang duurt. Het is mogelijk om het zelf te vermeerderen, maar het gaat meestal om hybride zaad en er kunnen kruisingen optreden als de bloem niet wordt geïsoleerd.

Een andere koolsoort waarvan alleen de bloem wordt gegeten is broccoli. Hoe je broccoli in de tuin kweekt en waar je op moet letten, lees je in ons speciale artikel.