Bramenrassen: onze top 20 in één oogopslag

Bramen kunnen zeer divers en verschillend zijn. Het is daarom de moeite waard om de verschillende bramenrassen nader te bekijken.

Nauw verwant aan de frambozen (Rubus idaeus) verwante bramen (Rubus fruticosus) zijn inheems in Eurazië en Noord-Amerika. Lange tijd werden ze alleen in het wild verzameld, voordat ze vanaf het midden van de 19e eeuw steeds belangrijker werden als gecultiveerde vrucht. Sinds de eerste doornloze rassen in de jaren vijftig uit de VS werden ingevoerd, hebben bramen in Europa niet langer een schimmig bestaan als haag- en hellingplanten, maar worden ze ook in de tuin geteeld.

Bramensoorten: een kort overzicht

De braam, die behoort tot de familie van de Rosaceae omvat een groot aantal verschillende soorten. Deze verschillen van elkaar wat betreft de verschillende delen van de plant, bijvoorbeeld de bladeren of de bedoorning. Deze rijkdom aan soorten is te danken aan het feit dat bramen een sterk vertakte oorsprong hebben. Sommige soorten komen bijvoorbeeld uit Eurazië, andere uit Noord-Amerika. In de veredeling werden en worden vaak veel verschillende rassen, waarvan sommige tot verschillende soorten behoren, gekruist, waardoor de grote verscheidenheid aan soorten uiteindelijk vaak moeilijk bij te houden is. Omdat er in plantenwinkels veel bramensoorten verkrijgbaar zijn, is het helemaal niet zo eenvoudig om uit te vinden tot welke soort ze behoren. Het mooie is: voor hobbytuiniers is de verwantschap van een ras met zijn soort van weinig belang, in tegenstelling tot botanici. Daarom wordt hier niet meer ingegaan op de verschillende soorten, de volgende regels beperken zich eerder tot de namen van de rassen, zoals u die aantreft bij het kopen van een bramenplant in de handel.

Wilde bramen

Door de enorme diversiteit aan herkomst en soorten waaruit de verschillende bramenplanten voortkomen, zijn er veel verschillende wilde bramen in onze natuur. De volgende keer dat u een braam aan de kant van de weg ziet, let dan op de vorm van de bladeren en andere kenmerken die u opvallen. Als u dit op verschillende plaatsen doet, zult u snel merken dat er grote verschillen zijn tussen de afzonderlijke planten. Als u een braam die in het wild groeit bijzonder mooi vindt, kunt u een scheut van deze plant afsnijden, deze stek thuis opkweken en vervolgens in uw tuin planten.

Merk echter op dat wilde bramen meestal sterk gestekeld zijn en zich soms zeer snel en over een groot gebied verspreiden. Wilde bramen daarentegen zijn meestal zeer flexibel en stellen weinig eisen. Wilde bramen, die in tuinwinkels kunnen worden gekocht, behoren niet tot een specifiek ras zoals andere planten. Het zijn stekken van een willekeurige wilde plant.

Bramenrassen: doornloze, groenblijvende & opgaande bramen

Nu willen we enkele van de populairste en beste en enkele van de, naar onze mening, ietwat overgewaardeerde bramenrassen wat gedetailleerder beschrijven. We beginnen met de stekelige soorten. Binnen elke categorie zijn de rassen overigens gesorteerd op rijpheid, te beginnen met de vroege rijpers.

“Silvan: zeer vroeg rijpend, zwak groeiend ras; zeer grote, zeer goed smakende bessen; hoge vorstbestendigheid, maar zeer gevoelig voor rankenziekte.

“Choctaw: middelmatig productieve, rechtop groeiende plant met relatief korte ranken; zeer grote vruchten met een goede smaak; gevoelig voor vorst.

“Wilson’s Early: vanaf eind juli; middelsterk, rechtop groeiend met weinig stekelige stokken; kleine tot middelgrote, zoete bessen met veel zaden; gebrek aan water tijdens het rijpen kan leiden tot kleine vruchten.

Theodor Reimers’ (ook wel ‘Himalaya’ genoemd): rijpt van eind juli tot in de herfst; zeer productieve, beproefde variëteit; stekelige, zeer lange, vorstgevoelige ranken; weinig veeleisend wat de bodem betreft; zeer zoete, aromatische en sappige, zij het wat kleinere bessen.

Doornloze/spinloze bramenrassen

Botanisch gezien hebben bramen geen doornen, zoals vaak wordt aangenomen, maar stekels. Maar hoe je ze ook noemt, de stekelige afweermiddelen van bramen zijn bekend en kunnen behoorlijk vervelend zijn. Daarom worden doornloze bramenrassen steeds populairder. We stellen er een paar aan u voor:

“Waldo: hoogproductief, zeer vroeg ras met een lange oogstperiode; grote, zeer smakelijke vruchten met zeer kleine zaden; middelsterk, compact groeiend; kan daarom wat dichter bij elkaar worden geplant.

“Loch TayIs verwant aan ‘Loch Ness’, maar rijpt eerder en slechts kort; rechtopstaande ranken; bessen zijn wat kleiner en smaken goed; daarom naar onze mening beter geschikt voor de commerciële fruitteelt dan voor de huis tuin.

Loch Ness” of “Nessy”: rijpt van begin/half juli tot eind augustus; middelsterke, half rechtop groeiende stokken; zeer grote, stevige bessen; aromatisch-zoete smaak; zeer rijkdragend; gevoelig voor valse meeldauw en bramenziekte.

“JumboZeer hoge opbrengst, krachtig ras; zeer grote, zachte vruchten, die echter niet bijzonder lekker smaken.

‘Asterina’: robuuste plant met zeer grote, stevige vruchten en zeer zoete smaak; gemiddelde groei.

‘Navaho’: rijpt van eind juli / begin augustus tot eind september; grote, glanzende vruchten met een zeer goede, aromatische smaak; zeer sterk rechtop groeiende, lange stokken; robuust ras; ook prachtig roze bloeiend, dus hoge sierwaarde.

Black Satin’: van begin augustus tot half oktober; middelmatig tot sterk opgaande groei; zeer rijkdragend; glanzend zwarte vruchten met typisch aroma en matige smaak; enigszins gevoelig voor vorst en ziekte.

Chester Thornless’: zeer krachtig, klimmend ras met grote, goed smakende bessen; laat rijpend en dragend tot de eerste vorst; hoge sierwaarde door prachtige bloemen.

‘Thornless Evergreen’: middelgrote, stevige vruchten met zoet-zure-aromatische smaak; resistent tegen rietziekten; licht gevoelig voor vorst en bramenroest.

Thornfree’: krachtige groeier; licht wrange, aromatische bessen; smaak niet overheersend; grote, zeer sappige vruchten; gevoelig voor druivenziekte.

Wintergroene bramenrassen

De meeste bramensoorten laten hun bladeren vallen in de late herfst of het begin van de winter, afhankelijk van de weersomstandigheden. Sommige rassen, zoals ‘Theodor Reimers’ of ‘Thornless Evergreen’, worden vaak “evergreen” genoemd, zoals de laatste naam suggereert. Dit is niet helemaal juist, want groenblijvende planten veranderen ongemerkt en geleidelijk van bladbedekking. Deze bramensoorten zijn eerder wintergroen, omdat ze hun blad pas in het voorjaar afwerpen. In deze tijd van het jaar zijn er echter al nieuwe bladeren gevormd. Afgezien van een korte overgangsfase waarin de plant zowel bruine, dode bladeren als nieuwe, groene bladeren draagt, zijn deze bramenrassen echt “groenblijvend”.

Rechtop groeiende bramen

Naast de klimmende bramenrassen zijn er ook rechtop groeiende rassen. Terwijl de klimmende soorten het liefst over een muur, schutting of steiger groeien, kunnen de rechtopstaande soorten het zonder klimhulp doen. Choctaw”, “Wilson’s Early”, “Loch Tay”, “Navaho” en “Black Satin” behoren tot deze opgaande variëteiten die op dezelfde manier gesnoeid kunnen worden als klimmende bramen.

Nieuwe bramenrassen

In de plantenveredeling worden planten voortdurend gekruist met andere in de hoop een nieuwe, betere variëteit te ontwikkelen. Zelfs onder de reeds beschreven rassen zijn er enkele die nog niet zo lang bestaan en met de oudere rassen concurreren door een betere smaak of een hogere weerstand tegen ziekten. In deze rubriek willen wij u kennis laten maken met de meest curieuze nieuwe rassen.

Babytaarten‘: speciale teelt van Brazelberry; Bramenplanten lijken op een kleine bosbessenstruik die in een pot kan worden gekweekt; visueel zeker aantrekkelijker dan andere bramen, maar qua opbrengst kan hij nauwelijks concurreren.

Cascade’ / ‘Black Cascadebossige, langzaam groeiende soort die als hanging basket kan worden gekweekt, maar ook in de border als overhangende scheuten worden ondersteund; middelgrote, zoetige vruchten; de stengels zijn stekelig op jonge planten, na snoeien neemt het stekelen af.

‘Reuben’: draagt net als herfstframbozen op de eenjarige scheuten; oogsttijd is daarom zeer laat in vergelijking met andere rassen (vanaf ongeveer begin september); na de oogst kunnen alle scheuten dicht bij de grond worden verwijderd; middelmatig tot sterk opgaande, stekelige scheuten; zoet-aromatische vruchten; kan in de zomer zelfs een tweede keer dragen op eenjarige scheuten als deze niet worden teruggesnoeid.

Bramenrassen: zwarte of rode vruchten

Alle reeds beschreven bramenrassen dragen klassiek zwarte vruchten. Er zijn echter al rassen met rode vruchten gekweekt door bramen met frambozen te kruisen. Het is echter niet aan ons om te beslissen of deze als bramen, frambozen of een nieuwe naam moeten worden ingedeeld. Wij hebben voor u wat onderzoek gedaan naar de momenteel bekendste, zogenaamde rode braam:

‘Dorman Red’: kruising van een speciale Rubus-soort met de frambozenvariëteit “Dorsett‘De vruchten zijn rood, lijken op frambozen en groeien op tweejarig hout, net als zomerframbozen (de plant wordt dus gesnoeid als een zomerframboos); de groei lijkt weer op die van een braam.

Tip over ‘Dorman Red’: Wij bevelen deze zelfdragende plant alleen aan aan tuinders die al ervaring hebben met frambozen en bramen. Dit komt omdat de eisen van deze plant niet honderd procent overeenkomen met wat algemeen wordt aanbevolen voor frambozen, noch met wat wordt aanbevolen voor bramen. Wij adviseren tuinders die nog veel informatie nodig hebben over de verzorging van hun plant dan ook liever te kiezen voor een klassieke frambozen- of bramensoort.

Wij hebben onze favoriete bessensoorten voor de tuin (met frambozen, aardbeien, aalbessen & Co.) in een speciaal artikel hier verzameld.