Kikkererwten: tips voor het planten, verzorgen & oogsten van de grappige erwt

Kikkererwten zijn momenteel populairder dan ooit. Hier kom je alles te weten over de gezonde kikkererwt en hoe je ze zelf in de tuin kunt kweken.

Kikkererwten (Cicer arietinum) zijn bijzonder belangrijk in vegetarische en veganistische diëten omdat ze waardevolle plantaardige eiwitten leveren. Maar peulvruchten zijn ook voor iedereen een smakelijke en welkome afwisseling in de keuken. Dus waarom zou je de nootachtige vruchten niet zelf in de tuin kweken? Het is niet eens zo moeilijk! Wij vertellen u alles wat u moet weten over de oorsprong, de verschillende rassen, het planten, verzorgen, oogsten en gebruiken van kikkererwten.

Kikkererwten zijn een plantensoort van het kikkererwtengeslacht (Cicer), behoren tot de familie van de peulvruchten (Fabacaeae) en tot de onderfamilie van de vlinderbloemigen (Faboideae). Ze worden ook wel echte kikkererwt, Romeinse kikkererwt, venuskikkererwt of velderwt genoemd. De naam heeft echter niets te maken met het feit dat kikkererwten bijzonder grappig zijn. Het komt eerder uit het Latijn. De oude Romeinen noemden de peulvrucht “cicer”, wat wordt uitgesproken als “kiker” en niets anders betekent dan erwt. In het Duits werd “kiker” dan “kicher”. Dus tegenwoordig noemen we de kikkererwt “erwt”.

Met de erwt (Pisum sativum) De kikkererwt heeft hier echter weinig mee te maken. Ze komen alleen allebei uit dezelfde peulvruchtenfamilie. Wij kennen de kikkererwt van exotische gerechten uit het Oosten of uit India. Hummus (gepureerde kikkererwtenpuree) of falafel (gefrituurde kikkererwtenballetjes) zijn bijvoorbeeld bekende kikkererwtenbereidingen. Vurige, pittige curry’s met de knapperige, nootachtige peulvruchten zijn ook erg populair.

Kikkererwten: oorsprong en eigenschappen

Kikkererwten werden zo’n 8000 jaar geleden al verbouwd in Klein-Azië. Dit maakt ze tot een van de oudste gecultiveerde planten op aarde. Van daaruit verspreidden ze zich naar alle subtropische gebieden van de wereld – tot in India en het Middellandse Zeegebied. De speciale “erwt” kwam tot ons op koopvaardijschepen in de vroege Middeleeuwen. Hoewel het hier nog steeds wordt beschouwd als een exotische peulvrucht, is het een basisvoedsel in veel regio’s van de wereld. Samen met andere peulvruchten worden kikkererwten vooral in India of Mexico gewaardeerd voor hun uitstekende ingrediënten. De grootste teeltgebieden voor kikkererwten liggen in India, Noord-Afrika en Mexico.

De kikkererwt is een eenjarige, kruidachtige, rechtop groeiende plant met een sterke penwortel. Hij kan een hoogte bereiken van 40 tot 60 centimeter. De bladeren zijn geveerd, verspreid en vijf tot tien millimeter lang. Alle plantendelen van de kikkererwt zijn bedekt met kleine, kleverige haartjes. De bloemen zijn wit, rood of paars, afhankelijk van het ras. Ze vormen peulen met een dunne schaal die lijken op harige erwtenpeulen. Elke peul bevat één tot drie onregelmatige, gerimpelde zaden met een beige, bruine of zwarte schil.

Kikkererwtenrassen

Afhankelijk van de klimatologische omstandigheden in uw regio zijn verschillende kikkererwtenrassen geschikt voor de teelt. De keuze van het ras bepaalt ook de grootte en de kleur van de zaden.

De volgende kikkererwtenrassen zijn de bekendste:

• ˈKabuliˈ: Deze soort komt vooral voor in het Middellandse Zeegebied en in Latijns-Amerika; de zaden zijn middelgroot tot groot en beige van kleur.
• ˈAmethystˈ: Een populaire variëteit in Australië, het verdraagt droogte bijzonder goed; de zaden zijn vrij klein.
• ˈDesiˈ: Dit ras, bijzonder gewaardeerd in India, produceert kleine, donkere tot zwarte zaden.
• Gulabi: Kleine tot middelgrote zaden met een gladde, beige schil leveren deze kikkererwtensoort op.
• Garbanzo Black Kabul: Dit ras komt oorspronkelijk uit het Midden-Oosten, de zaden hebben een zwarte huid.
• Sarah: Dit Amerikaanse ras wordt gekenmerkt door zijn bijzondere droogtetolerantie.

Kikkererwtenplant kopen

Aangezien kikkererwten nog relatief nieuw zijn in ons tuinlandschap, is het erg moeilijk om reeds voorgekweekte zaailingen te vinden die te koop zijn. Zelfs op internet worden nauwelijks kikkererwtenplanten aangeboden. Gelukkig is het des te gemakkelijker om zelf kikkererwten te kweken. Alles wat je nodig hebt zijn geschikte zaden. De gemakkelijkste manier is om ongeroosterde kikkererwten uit de supermarkt te gebruiken en er planten van te kweken. Hoe dit precies in zijn werk gaat, wordt in de volgende paragraaf uitgelegd.

Kikkererwten planten

De beste tijd om kikkererwten te planten begint in het voorjaar. Als u jonge planten binnenshuis wilt kweken, kunt u vanaf half april beginnen. De peulvruchten kunnen dan vanaf half mei buiten worden geplant of direct worden gezaaid. Kikkererwten hebben het bijzonder warm en helder nodig. De ideale temperatuur voor de teelt is 25 °C, maar het moet altijd boven de 5 °C zijn. De valse erwt verdraagt geen vorst en is dus niet winterhard. De plant verdraagt droogte goed, maar geen al te vochtige omstandigheden. Bovendien moet de teeltgrond los, goed gedraineerd en voedselarm zijn.

Hoe plant je kikkererwten:

• Zaden voorkiemen indien nodig
• Teelt in potten binnenshuis vanaf half april
• Rechtstreeks zaaien in de volle grond vanaf half mei
• Maak het bed goed los en verwijder onkruid
• Maak zaaigroeven met een rijafstand van 30 cm
• Zaaidiepte: 5 – 8 cm
• Plantafstand: 20 cm
• Waterput

Gedetailleerde instructies voor het planten van kikkererwten vindt u hier.

Zorg voor kikkererwten

Omdat de kikkererwt zuinig en robuust is, heeft hij na het planten weinig verzorging nodig. Het is echter belangrijk het bed regelmatig te wieden en het vrij te houden van onkruid, zodat de peulvrucht ongestoord kan groeien. In het volgende hoofdstuk leest u waar u nog meer op moet letten bij de verzorging van uw kikkererwten.

Water geven aan kikkererwten

Deze bijzondere peulvrucht staat bekend om zijn droogtetolerantie en moet daarom eerder te weinig dan te veel water krijgen. Na het zaaien moet het bed uiteraard de hele tijd vochtig worden gehouden. Wanneer de kikkererwten groter zijn, kunt u het water geven verminderen. Geef alleen water als het langere tijd droog en warm is.

Samenvatting Water geven aan kikkererwten:

• Na het zaaien goed vochtig houden
• Geef grote planten niet te veel water
• Geef alleen water tijdens lange droge periodes en hitte

Kikkererwten bemesten

Aangezien kikkererwten tot de peulvruchten behoren, kunnen ze zichzelf voorzien van stikstof. Dit werkt via een symbiose met knobbelbacteriën op de wortels van de plant. Deze fixeren stikstof uit de lucht en stellen die ter beschikking van de kikkererwt. Daarom heeft de peulvrucht meestal geen extra bemesting nodig. Aangezien een hoog fosforgehalte echter belangrijk is voor de knobbelbacteriën, kunt u voor voldoende fosfor zorgen door te bemesten. Dit werkt het beste met onze Plantura Organische Universele Meststof, die de grond van voldoende fosfor kan voorzien, of met een minerale fosformeststof. Even belangrijk als fosfor is de juiste pH-waarde voor de kikkererwt. Als de grond te zuur is, zal de kikkererwt zich helemaal niet goed voelen – alleen kalk kan helpen. Een kalktoepassing in het voorjaar creëert optimale omstandigheden voor uw kikkererwten.

Samenvatting Bemest kikkererwten:

• Geen stikstofbemesting nodig
• Fosforbemesting in het voorjaar met meststof met organisch langetermijneffect
• Kalk in het voorjaar voor zure bodems

Kikkererwten vermeerderen

Kikkererwten kunnen gemakkelijk door zaad worden vermeerderd. Bewaar na de oogst gewoon voldoende zaden voor volgend jaar. Zo kun je in het voorjaar beginnen met het zaaien van je eigen kikkererwtenzaden.

Oogst kikkererwten

Er zijn twee manieren om kikkererwten te oogsten: U kunt de zaden gebruiken of de hele, nog groene peulen. Acht tot twaalf weken na het zaaien beginnen de kikkererwten oogstrijp te worden. Laat voor de zaden de peulen geel worden. Dan kun je de hele plant oogsten en ondersteboven te drogen hangen. Sommige zaden zullen tijdens het drogen al uit de peulen vallen, andere moeten er later nog met de hand uitgeplukt worden. Kikkererwten kunnen echter ook worden geoogst en gebruikt als ze nog onrijp en groen zijn – net als erwten.

Samenvatting Het oogsten van kikkererwten:

• Rijpheid: 8 – 12 weken na het zaaien
• Laat de peulen geel kleuren
• Hele plant oogsten en laten drogen
• Of oogst nog groene peulen

Kikkererwten bewaren en opslaan

Gedroogde kikkererwten zijn vier tot vijf jaar houdbaar. Maar er zijn andere manieren om kikkererwten te bewaren. Om de valse erwten te drogen, hangt u de afgesneden planten ondersteboven op een droge, warme plaats. Wanneer de peulen uit zichzelf opengaan en de zaden eruit vallen, zijn ze droog genoeg en kunnen ze op een droge, koele plaats worden bewaard.

Een andere manier om de peulvruchten te bewaren is ze in te vriezen. Dit bespaart u veel tijd, omdat de droge kikkererwten zelf een nacht moeten weken voordat ze in de keuken kunnen worden gebruikt. Om dit te omzeilen kun je grotere hoeveelheden kikkererwten weken, voorkoken en dan invriezen. De bevroren kikkererwten kunnen dan onmiddellijk worden gebruikt om te koken. Voorgekookte en vervolgens ingevroren kikkererwten zijn tot zes maanden houdbaar in de vriezer.

Roosteren is ook een manier om je kikkererwten te bewaren. Dit werkt net zo goed in de oven als in de pan. De voorgekookte kikkererwten worden op 180 °C in de oven of met een beetje olie in de pan krokant gebakken en vervolgens op smaak gebracht. Zo krijg je een heerlijke snack die meerdere weken houdbaar is.

Samenvatting Houdbaarheid van kikkererwten:

• Gedroogd: 5 – 6 jaar
• Bevroren: Tot 6 weken.
• Geroosterd: Enkele weken

Kikkererwten: ingrediënten en gebruik

Kikkererwten zijn ware voedingswonderen. Ze leveren waardevolle plantaardige eiwitten en zitten ook vol mineralen. Vooral vegetariërs en veganisten kunnen dierlijke eiwitten vervangen door kikkererwten. Zelfs Hildegard von Bingen schreef over kikkererwten en raadde aan ze regelmatig te eten omdat ze warm en aangenaam waren en zelfs hielpen bij koorts.

Met 100 gram kikkererwten dekt u de volgende dagelijkse voedingsbehoeften:

• 70 % Foliumzuur
• 25 % ijzer
• 20 % Zink
• 50 % Magnesium
• 50 % calcium
• 50 % voedingsvezels

Gedroogde kikkererwten hebben altijd enige voorbereidingstijd nodig voordat ze in de keuken kunnen worden bereid. Ze moeten twaalf uur in water worden geweekt en dan ongeveer 30 minuten worden gekookt. Dan kunnen vele geweldige gerechten worden getoverd met de nootachtige peulvrucht. Gepureerd met sesampasta, olijfolie, citroen, knoflook en peterselie ontstaat de oosterse dip hummus. Met uien, tomaten, gember en veel currykruiden kun je Indiase chana masala met kikkererwten toveren. En gekookte kikkererwten zijn ook heerlijk in allerlei salades.

De mythe van de giftige kikkererwt

Is het misschien gevaarlijk om kikkererwten te eten omdat ze giftig zijn? Nee, maak je geen zorgen. Toch is er iets om in gedachten te houden bij het eten van kikkererwten, zodat de peulvruchten u geen schade berokkenen. Dit komt door de ingrediënten fasine, die eigenlijk giftig is, en de bittere stof saponine. Beide zitten in de rauwe, ongekookte kikkererwt. Daarom zijn rauwe kikkererwten in grotere hoeveelheden eigenlijk schadelijk voor de gezondheid. Als de peulvruchten echter worden gekookt of gekiemd, wordt de fasine afgebroken en is de consumptie ervan veilig.

Samenvatting van de toxiciteit van de kikkererwt:

• Rauw: fasin is ingesloten, giftig
• Gekookt: fasine is afgebroken, niet giftig
• Gekiemd: Phasin is afgebroken, niet giftig

Als u nu ook de kikkererwt zelf wilt kweken, vindt u hier alle belangrijke informatie.