Kool is een zeer populaire wintergroente. Hier volgt een overzicht van de belangrijkste soorten en cultivars.

Verschillende koolsoorten
Er bestaan veel verschillende soorten kool [Foto: Karavona/ Shutterstock.com]

De keuze aan voedsel is nog nooit zo groot geweest als nu, maar volgens ons is de schijn een beetje bedrieglijk. Omdat hoogwaardig levensmedium zijn een uitzondering geworden. Wij zijn dan ook blij dat wij een deel van onze behoefte aan kruiden, fruit en groenten uit eigen tuin kunnen dekken. Immers, ruikt de tomaat uit je eigen tuin niet beter dan de in massa geproduceerde tomaat uit de Nederlandse kas? En smaakt het ook niet veel intenser?

Inhoud

  • 1. groentekool (Brassica oleracea):
  • 2. koolzaad (Brassica napus)
  • 3. raapzaad (Brassica rapa)

Naast tomaten zijn we ook dol op kool (lat. Brassica) in zijn verschillende vormen. Kool is een geslacht van de kruisbloemigen. Onze huidige term kool gaat terug op de Germanen en hun woord chôl, dat op zijn beurt is afgeleid van het Latijnse caulis. Caulis betekent steel of stengel, wat suggereert dat kool met stengels toen al bekend was als cultuurplant.

In totaal zijn er ongeveer 40 koolsoorten, waaronder weer talloze gekweekte vormen. Naast verschillende wilde soorten, zijn er ook ongeveer een handvol soorten die van economisch belang zijn. Dit artikel is bedoeld om een eerste overzicht te geven van de belangrijkste – deels toch vrij onbekende, maar des te lekkerdere – koolsoorten en cultuurvormen:

1. groentekool (Brassica oleracea):

Waarschijnlijk de koolsoort die op onze breedtegraden de meeste en belangrijkste gekweekte vormen omvat. Afhankelijk van de geteelde vorm is groentekool al vele eeuwen of zelfs millennia een gewaardeerde groente. In de Griekse literatuur werd kool al genoemd in de 5e eeuw voor Christus. Groentekool omvat onder andere:

Bloemkool: Deze koolsoort vormt dicht opeengepakte bloemspruiten, die een hoofdbestanddeel zijn van onze keuken. In tegenstelling tot veel andere koolsoorten vormt de bloeiwijze zich al in het eerste teeltjaar. Terwijl in Duitsland alleen witte bloemkool bekend is, zijn er veel gekleurde variëteiten die vooral in de mediterrane landen populair zijn. Eén soort bloemkool is de Romanescodie ook de bijnaam Minaret Kool draagt.

kleurrijke bloemkool
Bloemkool heeft verschillende kleurvariaties [Foto: I Wei Huang/ Shutterstock.com]

Broccoli: De gekweekte vorm, ook bekend als spruitkool, is nauw verwant aan bloemkool. Net als bij bloemkool vormen zich al in het eerste jaar van de teelt bloemetjes (zogenaamde florets). De bloemknoppen zijn echter duidelijk herkenbaar en ook groenig tot groenpaars.

Broccoli
Broccoli klaar voor de oogst [Foto: BorisK9/ Shutterstock.com]

Espigall: Dit is een regionale en zeer oude geteelde vorm van groentekool. Oorspronkelijk ontwikkeld in Catalonië, is deze variëteit bijna in onbruik geraakt. Het is alleen dankzij de inspanningen van een gastronomisch restaurant en enkele Catalaanse stichtingen dat de Espigall in de omgeving van Barcelona nog beschikbaar is. De smaak is duidelijk milder dan die van Boerenkool. De textuur is zeer knapperig door de hoge verhouding tussen stengel en blad. Espigall wordt kort gesauteerd en vaak geserveerd als hartig bijgerecht bij pasta en vlees. Het kan ook worden toegevoegd aan smakelijke Espigall chips kan worden verwerkt.

Flower Sprout: Ook bekend als floretkool, is deze noviteit een echte blikvanger. Deze gecultiveerde vorm is het resultaat van een kruising tussen Spruitjes en Boerenkoolwat ook de gelijkenis met spruitjes verklaart. De smaak van bloemenscheuten is veel milder en ze hoeven maar kort gekookt te worden, waardoor veel van de waardevolle vitaminen bewaard blijven.

Flower Sprouts
Flower Sprouts worden beschouwd als het nieuwe supervoedsel [Foto: fotomarekka/ Shutterstock.com]

Boerenkool: Boerenkool, ook bekend als bruine of gekrulde boerenkool, is waarschijnlijk een van de oudste gekweekte vormen van plantaardige kool. Al enkele eeuwen voor Christus zijn in Griekse documenten afbeeldingen te vinden met een sterk gelijkend uiterlijk.

Boerenkool
Boerenkool is de oudste gekweekte vorm van de koolgroente [Foto: Dagmar Breu/ Shutterstock.com]

Koolrabi: In sommige streken wordt koolrabi ook wel koolraap of stengelraap genoemd, wat hij te danken heeft aan zijn verdikte scheutas. Naast de witte tot lichtgroene koolrabiknollen zijn er ook rassen met een paarse schil, die echter qua smaak nauwelijks van elkaar verschillen.

paarse koolrabi
Qua smaak verschilt de paarse koolrabi nauwelijks van de witte. [Foto: nnattalli/ Shutterstock.com]

Sluitkool: Deze koolsoort werd in 2006 in Duitsland uitgeroepen tot groente van het jaar. Je hebt misschien geen duidelijk idee wat sluitkool is, maar je hebt zeker een duidelijk idee van de variëteiten ervan. Sluitkool omvat de Rood-, Wit-, Spitskool en de Savooiekool. Een bijzonder zeldzame variëteit is de Boterkooldie in Duitsland al bijna was uitgestorven en nu nog slechts door enkele bedrijven wordt geteeld.

Savooiekool
De zachte, gekreukelde bladeren zijn typisch voor savooiekool [Foto: godji/ Shutterstock.com]

Palmkool: Deze koolsoort, ook bekend als zwarte kool, heeft een bijzonder delicate smaak. Het doet enigszins denken aan Boerenkoolmaar is milder en gevarieerder van smaak. Vooral in Italië wordt palmkool gebruikt als rauw voedsel in salades (vgl. Palm boerenkool salade) of kort gesauteerd met pasta en vlees.

Zwarte kool
Zwarte kool doet qua smaak denken aan boerenkool [Foto: Peter Turner Photography/ Shutterstock.com]

Spruitjes: De spruiten, spruitjes of spruitjes, die vooral bij kinderen niet populair zijn, zijn uit voedingsoogpunt waardevol vanwege hun extreem hoge vitamine C-gehalte. De tot 120 cm hoge stengels vormen in de herfst tussen de bladoksels de zogenaamde rozen, die het best na de eerste nachtvorst kunnen worden geoogst. De Flower-Sprouts (of ook Röschenkohl) is zeer vergelijkbaar in gewoonte.

Spruitjes
De roosjes van spruitjes zijn eigenlijk bladknoppen [Foto: mm7/ Shutterstock.com]

Sierspruiten: Sierkool is een meer dan welkome plant voor alle hobbytuinders die graag tegelijkertijd prachtige perken en groenten oogsten. Deze koolsoort produceert kool in verschillende kleurfacetten en diverse vormen. Sierkool siert niet alleen het tuinperk in de ware zin van het woord, maar siert ook eetborden. Als u het uit zaad kweekt en ervoor zorgt dat het vrij is van chemische sprays (vaak gebruikt door tuincentra), kunt u het ook koken als gewone kool.

Sierkool
Sierkool siert de tuin en eetborden [Foto: Tnata2009/ Shutterstock.com]

2. verkrachting (Brassica napus)

Verkrachting: Ook de klassieke verkrachting (Brassica napus subsp. napus) met zijn bekende en opvallende gele bloemen behoort tot de kool. Deze wordt voornamelijk geteeld voor de winning van koolzaadolie, zowel als eetbare olie als biobrandstof. Het bijproduct is koolzaadkoek, dat voornamelijk aan dieren wordt gevoerd. Koolzaad wordt vaak verward met gele mosterd, die er in bloei op afstand sterk op lijkt.

Verkrachting
Koolzaad wordt gebruikt voor de olieproductie [Foto: Benson HE/ Shutterstock.com]

Snij de kool: Deze koolsoort, ook bekend als Scheerkohl, was de afgelopen eeuwen bijzonder populair in Duitsland. Het was een van de eerste groenten die in het nieuwe jaar werd geoogst. De jonge en malse bladeren zijn meestal 5 tot 10 cm lang en kunnen al anderhalve maand na het zaaien worden geoogst. De bladeren kunnen worden bereid als spinazie en hebben een licht koolachtige en delicate smaak.

Turnip: Ook bekend als koolraap of raapzaad, diende het als basisvoedsel of voedselreserve in tijden van nood door het te verwerken tot zogenaamd koolraapmeel. De rondachtige tot ovale rapen hebben meestal een witte tot groenachtige schil en wit tot geelachtig vruchtvlees. De plant wordt beschouwd als vrij weinig veeleisend in de teelt en wordt nu in toenemende mate opnieuw gekweekt en verhandeld.

Rapen
Rapen dienden als basisvoedsel in tijden van nood [Foto: Fedorovacz/ Shutterstock.com]

3. rapen (Brassica rapa)

Chinese kool: Deze koolsoort, ook bekend als Peking- of Japanse kool, wordt gekenmerkt door zijn licht gekrulde bladnerven en zijn witte tot lichtgroene bladeren. Het is vrij mild van smaak, waardoor het een populair rauw voedsel is. In Azië wordt het ook traditioneel toegevoegd aan wokgerechten. In het algemeen moet het Chinese kool (Brassica rapa subsp. pekinensis) niet met Pak Choi (Brassica rapa chinensis) kan worden verward.

Chinese kool
Chinese kool is niet te verwarren met paksoi [Foto: ranmaru/ Shutterstock.com]

Cime di rapaVoor deze in ons land vrij zeldzame groente bestaan vele namen: stengelkool, rappa, rapini of ook broccoli raab zijn enkele namen voor Cime di rapa (Brassica rapa var. cymosa). Net als bij broccoli en bloemkool vormen zich al in het eerste jaar bloeiwijzen. Terwijl in de Broccoli Terwijl broccoli gewoonlijk één hoofdbloeiwijze vormt, vormt Cime di rapa meerdere bloeiwijzen en heeft het ook het gekrulde blad dat typisch is voor rapen. Vooral in Italië is stamkool een populair bijgerecht tijdens de wintermaanden.

Cime di rapa
Cime di rapa vormt meerdere kleine bloeiwijzen [Foto: anna.q/ Shutterstock.com]

Herfstraap: Die met de Raap De nauw verwante herfstraap is een van de eetbare rapen. Hij wordt gewoonlijk verdeeld in twee verschillende soorten: de bolvormige en de langwerpig-ovale herfstraap. De kleur van dit type kan wit, wit-roodachtig of wit-paars zijn. Terwijl de herfstknolraap vroeger van groot belang was als basisvoedingsmiddel, werd hij in de loop van de 18e en 19e eeuw bijna volledig verdrongen door de aardappel.

Mei raap: De meiraap is nauw verwant aan de herfstraap, maar wordt niet zo groot. De oogsttijd is ook veel vroeger, van mei tot juni. Visueel zijn de rapen zeer aantrekkelijk met hun volledig witte of wit-paarse schil. De smaak is ook aanzienlijk verfijnder dan die van de Herfsttijloos. Het doet een beetje denken aan radijsjes. Behalve de wortel kunnen ook de bladeren worden verwerkt als spinazie.

Rapen
Raapjes hebben een witte of wit-paarse schil [Foto: Nadia Nice/ Shutterstock.com]

Pak Choi: De paksoi, ook wel Chinese blad- of mosterdkool genoemd, die vooral in Azië wordt geteeld, wordt vooral gekenmerkt door zijn dominante witte of lichtgroene bladstelen. Pak choi wordt ook vaak verward met de visueel sterk gelijkende Zwitserse snijbiet die echter tot een heel ander plantengeslacht behoort. Deze koolsoort kan zowel rauw als in een roerbakschotel worden gebruikt. Ook de zeer malse en sappige bladstelen worden gebruikt.

Pak Choi
Paksoi heeft een licht wrange, nootachtige smaak. [Foto: Niny2405/ Shutterstock.com]

Hoe je Aziatische paksoi in de tuin kunt kweken en handige tips voor het ras en de oogst vind je in ons speciale artikel.

Vergelijkbare berichten