Medicinale valeriaan is een van de beste planten die effectief is tegen rusteloosheid en slaapstoornissen. We laten zien hoe het prachtig groeit in elke tuin!
De echte medicinale valeriaan (Valeriana officinalis) behoort tot de kamperfoeliefamilie (Capricoliaceae). Ook de veldsla (Valerianella) is een bekend lid van dezelfde plantenfamilie en dus nauw verwant aan valeriaan. Met een hoogte van 1 tot 2 m torent het winterharde kruid boven veel andere collega’s in de kruidentuin uit. Valeriaan komt oorspronkelijk uit Europa en West-Azië. De bovengrondse delen van de plant sterven in de winter af en de robuuste vaste plant overwintert in de vorm van wortelstokken in de grond. Rizomen zijn ondergrondse scheuten die voornamelijk worden gebruikt voor vermeerdering maar ook voor overwintering.
Inhoud
- Valeriaan kweken: Hoe het met succes te kweken
- Locatie
- Propagatie
- Water geven en bemesten
- Zorg
- Medicinale valeriaan: oogst en opslag
- Gebruik van valeriaan: ingrediënten en effect
Vanwege de eigenaardige geur zijn er een aantal mythen rond valeriaan. Een boeket valeriaan, opgehangen in de deuropening als maretak, zou boze geesten weghouden. Als je het echter in een bijenkorf plaatst, zou het het verlies van de bijenkolonie voorkomen en zelfs meer bijen aantrekken. Als een beul in de Middeleeuwen te preuts was, hielp hij zichzelf door op de wortelstok van valeriaan te kauwen: het kruid zou namelijk woede opwekken, zodat de beul geen medelijden meer had met de schuldige. De rattenvanger van Hamelen daarentegen had valeriaan bij zich om met de onaangename geur de ratten uit hun holen te lokken. Er zijn dus veel verhalen en mythen rond dit kruid. Men wil zeker niet alles proberen om uit te vinden welke waar zijn en welke niet. Wel is het zo dat valeriaan helpt bij rusteloosheid en slapeloosheid. Bovendien kunt u het, ondanks zijn sterke geur, in de keuken gebruiken. Wij laten zien hoe u dit veelzijdige kruid in uw eigen tuin kunt kweken.
Synoniemen: kattenkruid, stinkkruid, heksenkruid
Valeriaan kweken: Hoe het met succes te kweken
Locatie
Een zonnige standplaats is ideaal voor valeriaan, maar hij is ook tevreden met gedeeltelijke schaduw. Hij voelt zich thuis in vrij vochtige grond. De grond mag echter niet nat zijn of de neiging hebben om vochtig te worden; dat is ook niet goed voor valeriaan. Vanwege deze voorkeur wordt valeriaan in het wild vaak gevonden aan de randen van waterpartijen. Als de grond zwaar is (bv. klei), is het raadzaam deze los te maken met zand. Dit bevordert de vorming van de fijne wortels en de wortelstok. Na de oogst van de valeriaan is het essentieel om de plaats voor het volgende jaar te veranderen (natuurlijk alleen als nog een jaar teelt gewenst is). Als valeriaan herhaaldelijk op dezelfde plaats wordt gekweekt, bevordert dit de aantasting door typische ziekten. Noch valeriaan, noch de nauw verwante veldsla mogen vier tot vijf jaar op dezelfde plaats worden geteeld.
Biologisch, turfvrij & klimaatvriendelijk:
Zowel voor aromatische kruiden als voor
succesvol zaaien, stekken
vermeerdering & voor het verspenen
Bij het kweken van valeriaan in een pot moet de bak groot genoeg zijn, vooral vanwege de hoge waterbehoefte en de vorming van de wortelstokken. Als slechts een kleine wortelruimte beschikbaar is, moet enerzijds veel water worden gegeven, anderzijds blijven de gewilde wortelstokken van valeriaan kleiner en kan er minder worden geoogst.
Propagatie
De meest gebruikelijke manier om valeriaan zelf te vermeerderen is door zaden te zaaien. De beste tijd om te zaaien is al in maart of begin april. Rechtstreeks zaaien in de volle grond is te riskant vanwege de dreigende vorst, dus is het beter om ze in een zaaibakje op de vensterbank te kweken. Valeriaan is een lichte kiemer. Als het zaad met aarde is bedekt, bemoeilijkt dit de toch al zeer langdurige ontkieming van de zaden. Druk het zaad daarom slechts een beetje aan en zorg ervoor dat het gelijkmatig bevochtigd blijft. Het duurt vier tot zes weken, zelfs bij huiselijke warmte, voordat de eerste zaailingen verschijnen.
Tip: Het beste is om altijd vers zaad van het voorgaande jaar te nemen. Valeriaan verliest zijn kiemkracht zeer snel naarmate de opslagtijd toeneemt. Dan duurt het nog langer voordat de zaden ontkiemen of, in het ergste geval, ontkiemt er helemaal niets.
Valeriaan plant zich voort via de wortelstok. Zorg daarom bij het uitplanten in het bed voor voldoende ruimte tussen de afzonderlijke planten. Zo krijgen ze voldoende ruimte om zich te verspreiden en te ontwikkelen.
Water geven en bemesten
Aangezien valeriaan zich ook meer thuis voelt in enigszins waterrijke gebieden, moet het ook regelmatig en consequent van water worden voorzien. Droogte is niet goed voor het medicinale kruid. Dagenlange droogte kan het zelfs zozeer aantasten dat het de droogte niet overleeft. Ook reikt het wortelstelsel niet erg diep in de grond, zodat de waterreserves diep in de bodem kunnen worden bereikt.
Als valeriaan in een humusrijke grond wordt geplant, is verdere bemesting niet nodig. Bij het kweken in een pot kan het echter nuttig zijn om af en toe meststoffen toe te voegen. Een voornamelijk organische langzaam vrijkomende meststof zoals onze Plantura Organische Universele Meststof is drie maanden werkzaam en stimuleert bovendien het bodemleven.
Zorg
Op zich heeft valeriaan geen speciale zorg nodig. In de winter hoeven geen beschermende maatregelen tegen vorst te worden genomen. De bovengrondse delen van de plant sterven af in de herfst. De wortelstok in de grond die de winter overleeft, weerstaat de vorst met gemak.
Af en toe kan valeriaan echter worden aangetast door ongedierte. Bladluizen worden het best gewoon weggepoetst. Als de planten te dicht op elkaar staan, kan het ook gebeuren dat zich aan de bovenkant van de bladeren een witachtig schimmelgazon vormt. Dit is meeldauw. In dat geval moeten de planten verder uit elkaar worden geplant en als er extra meststoffen zijn toegediend, moet de toediening van extra voedingsstoffen worden stopgezet.
Zie onze gids voor het kweken van valeriaan voor meer tips en trucs!
Medicinale valeriaan: oogsten en bewaren
De wortel of wortelstok is van groot belang. Deze bevat de actieve essentiële oliën en andere bestanddelen in hoge concentraties. Om een rijk gewas te kunnen oogsten, wordt aanbevolen de wortels pas in het tweede levensjaar van de plant op te graven. Daarna wordt het langzaam gedroogd, waarbij de karakteristieke geur ontstaat. Gedroogd kan de wortelstok enkele maanden worden bewaard.
De rijpe zaden kunnen niet alleen het volgende jaar worden gezaaid, maar kunnen ook op dezelfde manier worden gebruikt als de wortel. Nadat de bloeiwijzen gerijpt en bruin geworden zijn, worden ze afgesneden en gedroogd. Daarna kunnen de zaden gemakkelijk worden verwijderd.
Meer informatie over het oogsten, bewaren en de werking van valeriaan vindt u hier.
Gebruik van valeriaan: ingrediënten en effect
Valeriaan is rijk aan werkzame essentiële oliën, vooral in de ondergrondse wortelstok, maar ook in de zaden. De bevatte alkaloïden produceren een kenmerkende geur voor katten en hebben een stimulerend effect op hen, vergelijkbaar met kattenkruid. De gedroogde wortelstokken behoren tot de meest gebruikte kruidenmiddelen als kalmerend middel bij rusteloosheid of slaapstoornissen. Gedroogd kan het op verschillende manieren worden toegediend: als thee of tinctuur, of in de vorm van tabletten of capsules. Preparaten die valeriaan bevatten mogen niet aan kinderen worden toegediend wegens het onbekende effect op het organisme van het kind.
Maar valeriaan vindt ook vaker zijn weg naar de keuken dan men zou denken. In de voedingsindustrie wordt valeriaanextract gebruikt om appelsmaak te creëren in ijs of gebak. Het jonge kiemende kruid in het voorjaar kan heel goed gebruikt worden in een salade met zijn nauwe verwant – veldsla.
Valeriaan is dan ook een beproefde geneeskrachtige plant die ook vandaag nog veelvuldig medicinaal wordt gebruikt. Er bestaan talloze mythen over de eigenaardige geur, maar dit kruid verdient een plaats in de huis-tuin dankzij zijn vele gebruiksmogelijkheden en zijn sierlijke bloesem.
Inhoudsopgave