Sterke eters, gemiddelde eters & zwakke eters: uitleg en voorbeelden

De indeling van groenten in sterke, zwakke en middelmatige groeiers vereenvoudigt de bemesting en de teeltplanning in de tuin.

In dit artikel vindt u lijsten voor sterke, middelmatige en zwakke groeiers en enkele tips over welke zwakke, middelmatige en sterke groeiers geschikt zijn voor verhoogde bedden en waar u bijvoorbeeld op moet letten bij het bemesten van sterke groeiers.

Waarom maken we onderscheid tussen sterke, gemiddelde en zwakke groeiers?

Verschillende groenteplanten stellen verschillende eisen aan hun standplaats. Dit geldt bijvoorbeeld voor licht, watertoevoer en pH-waarde. Planten verschillen ook aanzienlijk in hun behoefte aan voedingsstoffen. Op basis van hun behoefte aan voedingsstoffen worden groenteplanten daarom ingedeeld in hoog-, middel- en laagvoeders. Dit maakt het gemakkelijker om de behoefte aan meststoffen bij te houden, vruchtwisselingen te plannen en teeltplannen op te stellen. Klassiek worden sterke, middelmatige en zwakke groeiers altijd in precies deze volgorde op een veld geplaatst om de beschikbare voedingsstoffen uit bemesting optimaal te benutten.

De verdeling is ook relevant bij het beplanten van verhoogde bedden. In het jaar waarin verhoogde bedden worden gevuld, is de grond meestal nog rijk aan voedingsstoffen en worden extra voedingsstoffen geleverd uit de mest- of compostlaag. In het eerste jaar zullen sterke groeiers dus goed gedijen in verhoogde bedden. Nadat zware groeiers al veel voedingsstoffen uit de grond hebben gehaald, blijft er meestal nog genoeg over voor middelgrote groeiers, die het volgende jaar in verhoogde bedden kunnen worden geplant. In het derde jaar tenslotte vindt u vooral zwakke groeiers in verhoogde bedden. Ze gebruiken de resterende voedingsstoffen voordat het meestal tijd is om het verhoogde bed te bemesten of een andere laag aan te brengen.

Tip: Planten kunnen niet zo gemakkelijk in categorieën worden ingedeeld. De overgangen tussen sterke, gemiddelde en zwakke eters zijn dus vloeiend. Zo wordt maïs soms beschreven als een sterke verbruiker, soms als een gemiddelde verbruiker. Bovendien hangt het van het ras en de overige groeiomstandigheden af hoeveel voedingsstoffen een plant kan omzetten.

Sterke eter

Hoogproductieve planten zijn de meest voedingsrijke vertegenwoordigers in de moestuin. Zonder regelmatige bemesting groeien ze meestal niet goed, blijven ze kleiner en leveren ze minder op. Voorbeelden van typische zware voeders zijn tomaten en aardappelen (Solanum tuberosum).

Wat zijn heavy feeders?

Voor groei zijn voedingsstoffen nodig, die de planten uit de bodem moeten opnemen. In veel gevallen kan de vraag welke planten zware voeders zijn, worden beantwoord met: Planten die snel veel bladmassa vormen. Dit geldt bijvoorbeeld voor gewassen met een hoge opbrengst zoals maïs (Zea mays), tomaten (Solanum lycopersicum), komkommers (Cucumis sativus) en kool (Brassica) aan.

De meeste groenten met een hoge opbrengst hebben over het hele groeiseizoen een totale stikstofbehoefte van ongeveer 25 g stikstof per m². Deze hoeveelheid wordt tijdens een groeiseizoen door zeer voedzame groenten aan de bodem onttrokken en moet daarom in de vorm van compost en organische meststoffen aan de bodem worden toegevoegd. Onze voornamelijk biologische Plantura Organische Tomatenmeststof is bijvoorbeeld geschikt voor dit doel, omdat de NPK-verhouding ervan precies is afgestemd op de voedingsbehoeften van groenten zoals tomaten of komkommers.

Om te bepalen hoe goed de bodem al voorzien is van voedingsstoffen, is het de moeite waard om in de herfst bodemmonsters te nemen. Dan hebt u een idee en kunt u in het voorjaar de juiste hoeveelheid mest of compost aanbrengen voor het planten. Ook tijdens het groeiseizoen moeten sterk groeiende planten regelmatig worden bemest. Onze Plantura biologische tomaten- en groentemest is hier bijvoorbeeld zeer geschikt voor. Het is fosfor gereduceerd om hulpbronnen te sparen en compenseert dit met micro-organismen die de bodem beter benutten en zelfs de wortels kunnen beschermen tegen ziekten.

Voorbeelden van zeer voedzame planten

Hieronder vindt u een lijst van zeer voedzame groenteplanten.

• Aubergine (Solanum melongena)
• Komkommers (Cucumis sativus)
• Aardappelen (Solanum tuberosum)
• Alle grote koolsoorten zoals witte kool (Brassica oleracea convar. capitata var. alba), rode kool (Brassica oleracea var. capitata f. rubra), savooiekool (Brassica oleracea convar. capitata var. sabauda), bloemkool (Brassica oleracea var. botrytis) en spruitjes (Brassica oleracea var. gemmifera)
• Pompoen (Cucurbita)
• Prei (Allium porrum L.)
• Maïs (Zea mays)
• Nieuw-Zeelandse spinazie (Tetragonia tetragonioides)
• Paprika en chili (Capsicum)
• Rabarber (Rheum rhabarbarum)
• Selderij (Apium graveolens)
• Tatsoi (Brassica rapa convar. narinosa)
• Tomaten (Solanum lycopersicum)
• Courgettes (Cucurbita pepo subsp. pepo convar. giromontiina)

Slechts een relatief klein deel van de kruiden zijn zware groeiers. Deze omvatten bijvoorbeeld basilicum (Ocimum basilicum) en bernagie (Borago).

Tip: Een goede voorteelt voor hoogproductieve planten zijn bonen (Phaseolus vulgaris). Ze onttrekken geen stikstof aan de bodem, maar laten de ondergrond na de oogst zelfs rijker aan stikstof achter dan daarvoor. Dit komt doordat bonen een symbiose vormen met stikstofbindende bacteriën in de wortelzone.

Welke winterharde gewassen gaan goed samen? Als u zich afvraagt welke hoogproductieve gewassen goed samengaan, vindt u hierover veel tips in onze artikelen over gemengde teelt. Goede buren voor komkommers zijn bijvoorbeeld de snelgroeiende gewassen maïs en selderij. Het mengen van courgettes met maïs is meestal ook succesvol en wordt door de inheemse bevolking van Zuid-Amerika al lang toegepast in milpa-bedden. Bij het combineren van gewassen met een hoge opbrengst is het echter van belang er rekening mee te houden dat de planten concurreren om voedingsstoffen en dat een van de groenten met een hoge opbrengst tekort kan schieten, d.w.z. dat deze minder kan opbrengen als er onvoldoende bemest wordt.

Zware groeiers in het verhoogde bedSterke groeiers voor verhoogde bedden, zoals pompoen, selderij, prei en paprika, worden bij voorkeur geplant direct nadat het verhoogde bed is gemaakt, wanneer de toevoer van voedingsstoffen het grootst is. Wanneer u uw verhoogde bed net hebt bijgevuld of opnieuw hebt gevuld met voedselrijk substraat, zijn zware kwekers de beste keuze om te planten.

Middelgrote telers

Groenten met een gemiddelde korrel zijn veel zuiniger dan groenten met een hoge korrel. Zij hebben minder stikstof nodig voor een goede groei en volgen daarom meestal zware voeders in de vruchtwisseling.

Wat zijn medium feeders?

Voor middelgrote telers ligt de stikstofbehoefte tussen 10 en 25 g stikstof per m² is gegeven. Matige bemesting is dus meestal voldoende voor een goede groei van middelgrote groenten. U kunt de grond voorbereiden met een beetje compost voordat u gaat planten. Bij het planten kunt u dan een zo organisch mogelijke meststof met langzame afgifte gebruiken. Onze Plantura biologische tomatenmeststof werkt over een periode van minstens 3 maanden. Het is ook 100 % diervrij en onschadelijk voor huisdieren en tuindieren.

Voorbeelden van planten met een gemiddeld verbruik

Op de lijst van groenten met een gemiddeld verbruik staan veel wortelgroenten:

• Cichorei (Cichorium intybus var. foliosum)
• Chinese kool (Brassica rapa subsp. pekinensis)
• Venkel (Foeniculum vulgare)
• Wortelen (Daucus carota subsp. sativus)
• Koolrabi (Brassica oleracea var. gongylodes L.)
• Snijbiet (Beta vulgaris subsp. vulgaris)
• Pastinaak (Pastinaca sativa)
• Radijs (Raphanus sativus var. niger)
• Bieten (Beta vulgaris subsp. vulgaris)
• Veel salades
• Schorseneren (Scorzonera hispanica)
• Spinazie (Spinacia oleracea)

Tip: Aardbeien (Fragaria) zijn geen zware feeders, maar worden ook tot de middelgrote feeders gerekend. Voor de bemesting van aardbeien volstaat dus meestal kant-en-klare compost, die een of twee keer per jaar rond de planten wordt gestrooid.

Middelgrote kwekers in het verhoogde bed: Alle vermelde mediumkwekers zijn even geschikt voor verhoogde bedden. Ze zijn het beste in het tweede jaar na de aanleg op het verhoogde bed. Sommige kunnen ook in het eerste jaar samen met de zware voeders worden geplant, omdat deze zoveel voedingsstoffen opnemen dat de middelmatige voeders geen last hebben van een overaanbod.

Zwakke telers

Zwakke kwekers kunnen met weinig toe. In de tuin zijn lage groeiers daarom vaak de laatste schakel in de vruchtwisseling.

Wat zijn lage groeiers?

Zwakke telers hebben een stikstofbehoefte van minder dan 10 g stikstof per m². Daarom hoeft een bed met zwakke planten meestal helemaal niet bemest te worden. Een te grote toevoer van voedingsstoffen doet veel vertegenwoordigers van deze plantengroep immers meer kwaad dan goed. Peulvruchten, die ook tot de lijst van de zwakke groeiers behoren, zorgen zelfs voor een verrijking van stikstof in de bodem. Zo wordt de bodem voorbereid op de hoogproductieve planten die in veel vruchtwisselingen volgen op de laagproductieve planten.

Voorbeelden van zwak voedzame planten

Ook uit de lijst van weinig voedzame groenten kan voor elke tuin een geschikte vertegenwoordiger worden gevonden.

• Bonen
• Erwten (Pisum sativum)
• Veldsla (Valerianella locusta)
• Good Henry (Chenopodium bonus-henricus)
• Kikkererwten (Cicer arietinum)
• Knoflook (Allium sativum)
• Raap (Brassica rapa subsp. rapa var. majalis) en herfstraap (Brassica rapa subsp. rapa subvar. esculenta)
• Veel mediterrane kruiden zoals tijm (Thymus vulgaris), lavendel (Lavandula angustifolia) en rozemarijn (Rosmarinus officinalis)
• Peterselie (Petroselinum crispum)
• Radijs (Raphanus sativus var. sativus)
• Aardpeer (Helianthus tuberosus)
• Ui (Allium cepa)

Zwakke groeiers in het verhoogde bedAlle hier genoemde lage groeiers zijn geschikt voor verhoogde bedden. Bij bonen kunt u echter beter kiezen voor struikbonen dan voor stokbonen, omdat stokbonen tot 3 m hoog kunnen worden en dus niet meer bereikbaar zouden zijn in het verhoogde bed. Plaats geen zwakke telers in het verhoogde bed totdat het nutriëntengehalte in het derde jaar na de aanleg aanzienlijk is gedaald. Dit komt omdat sommige zwakke kwekers zeer gevoelig reageren op te veel voedingsstoffen. Na een jaar met zwakke groeiers kan het verhoogde bed opnieuw worden gevuld en begint de cyclus opnieuw.

Samenvatting: Hoe sterke, gemiddelde en zwakke groeiers te bemesten

Bij het bemesten is het belangrijk niet alle mest in één keer toe te dienen, maar in verschillende porties. Onze vloeibare Plantura Organic Tomato & Vegetable Fertilizer, bijvoorbeeld, moet elke 1 tot 2 weken aan het water worden toegevoegd. Aangezien de vaste Plantura biologische tomatenmeststof een langzaam vrijkomende meststof is, zijn 2 bemestingen voldoende – één keer bij het planten en een nabemesting na ongeveer 2 tot 3 maanden.

In de volgende tabel vindt u ruwe richtsnoeren voor de hoeveelheid meststoffen. De werkelijk benodigde hoeveelheid hangt echter sterk af van andere factoren, zoals de vruchtbaarheid van uw grond en of u extra compost gebruikt. Daarom kunt u het beste in de herfst een bodemanalyse uitvoeren en uw bemesting daarop afstemmen.

Totale jaarlijkse behoefte	Plantura Organische Tomatenmeststof (Korrels)	Plantura Organic Tomato & Groentenmeststof (vloeibaar)
Sterke eter	ongeveer 300 – 400 g / m2	ongeveer 350 – 400 ml / m2
Mittelzehrer	ongeveer 150 – 250 g / m2	ongeveer 150 – 250 ml / m2
Zwakke eter	0 – 50 g / m2	0 – ongeveer 100 ml / m2

Bij de teelt van groenten moet, zoals reeds gezegd, niet alleen worden gelet op de behoefte aan voedingsstoffen. Sommige groenten kunnen bijvoorbeeld niet tegen te weinig licht. Welke groenten zonder problemen in de schaduw kunnen worden geteeld, vindt u in een apart artikel.